Andvari - 01.01.2006, Side 159

ÁRMANN JAKOBSSON
Göfugur og stórbrotinn maður
Hannes Hafstein og sagnaritarar hans
i
Það verður trauðla sagt að íslenska þjóðin hafi verið upptekin af Hannesi
Hafstein á aldarafmæli heimastjórnarinnar árið 2004. Raunar hefur lítið farið
fyrir umræðu um heimastjórnartímabilið undanfarið og nánast er hægt að slá
því föstu að Hannes Hafstein sé varla nema nafn í hugum flestra íslendinga,
raunar stuðlað nafn og eftirminnilegt. Ef til vill tíguleg stytta fyrir fram-
an Stjórnarráð íslands. En ekki jafn frægur meðal íslendinga nútímans og
Jóhannes í Bónus. Ný ævisaga Guðjóns Friðrikssonar um fyrsta ráðherra
íslands náði þrátt fyrir góða sölu ekki jafn hátt á metsölulistana og bók
Guðmundar Magnússonar um Thorsarana. Ekki vegna þess að Olafur Thors
sé frægari en Hannes Hafstein heldur spurðist út að í bókinni um Thorsarana
væri kannski sagt eitthvað um Björgólf Guðmundsson athafnamann.
Einboðið er að á bókamarkaði hafi hin nýja ævisaga Hannesar Hafstein
ekki síður notið höfundar síns en efnisins. Guðjón Friðriksson hefur sett
saman fjórar ævisögur frægra íslendinga í alls níu bindum á seinustu fimm-
tán árum. Á undan Hannesi Hafstein glímdi hann við Jónas Jónsson frá
Hriflu (1991-1993), Einar Benediktsson (1997-2000) og Jón Sigurðsson
(2002-2003). Enn fremur var Guðjón einn höfunda hinnar hvalkynjuðu sögu
Reykjavíkur og hafa fáir sinnt betur miðlun sögulegs efnis til almennings.
Seint verður raunar um Guðjón sagt að hann taki áhættu í vali á viðfangsefn-
um en í þetta sinn hefur nafn hans sjálfs örugglega ekki haft minna aðdrátt-
arafl en heimastjórnartímabilið og Hannes.
Hafi Guðjón í öndverðu ætlað að skrifa viðhafnarrit um Hannes Hafstein
í tilefni af hundrað ára afmæli heimastjórnar hefur honum sennilega fljótt
snúist hugur. Ekki aðeins vegna þess að jafnvel eljumanni eins og honum
hefði varla verið unnt að ljúka slíku verki á svo skömmum tíma. Bókin ber
einnig þess skýrt merki að Guðjón hafi ekki ætlað að reisa enn eina styttuna
af Hannesi Hafstein, til viðbótar við þá framan við stjórnarráðið og öll hin
fyrri skrif um fyrsta íslenska ráðherrann. Ekki er þó heldur ætlun hans að
steypa Hannesi af stalli. Sjálfur segist hann í eftirmála hafa ætlað að segja