Andvari - 01.01.2006, Page 175

ANDVARI
GÖFUGUR OG STÓRBROTINN MAÐUR
173
vandaðar ævisögur Valtýs Guðmundssonar og Skúla Thoroddsens en vegna
hetjusagnabragsins á ævisögu Kristjáns Albertssonar má segja að Hannes hafi
í raun staðið höllum fæti.61 Ævisaga Kristjáns var bæði upphafin og hlutdræg
og þess vegna vandmeðfarin í notkun en núna hefur Hannes Hafstein eignast
ævisögu sem gefur sögum Valtýs og Skúla ekkert eftir að áreiðanleika en þar
sem sagan er þó sögð frá sjónarhorni Hannesar.
Ég elska þig stormur er fyrsta ævisaga Guðjóns í einu bindi, falleg bók og
kápan með antikbrag sem sýnir okkur stöðu Guðjóns sem fulltrúa breyttra
tíma. Núna er heimastjórnartíminn ekki lengur nálæg fortíð sem getur vakið
geðshræringu heldur forn saga. Sagan er líka reykvísk, það sést á forsíðuhluta
kápunnar þar sem Hannes starir á lesendur ögn tileygur og næstum sorg-
mæddur en í bakgrunni grá og horfin Reykjavík. Hinum megin er stafli af
myndum, kannski til að koma því á framfæri að saga er og verður brotakennd.
Um leið er þetta sú saga Hannesar sem er auðugust af myndefni.
Hannes er kjörið viðfangsefni fyrir nálgun Guðjóns sem er persónuleg
og leggur áherslu á hinn mannlega þátt söguhetjunnar. Það gildir bæði um
fyrsta og seinasta hluta sögunnar. Á bak við Hannes var ástríkur frændgarður
en yfir honum hvíldi þó skuggi skapmikils og yfirþyrmandi föður sem var
ekki fullkomlega heill á geði. Eins og margir aðrir Islendingar á þeim tíma
þurfti hann líka að búa við nálægð dauðans. Hann missir ekki eina systur
heldur margar, heittelskaða konu og börn og að lokum missir hann heilsuna
aðeins hálfsextugur. Hér er Guðjón á heimavelli enda hefur honum jafnan
tekist vel að virkja áhrifamátt fallsins. Lokakaflarnir jafngilda þriðja bindi
sagna hans um Jónas frá Hriflu og Einar Benediktsson (þennan kafla vant-
aði í sögu Jóns Sigurðssonar sem náði fyrir vikið aldrei að hrífa jafn mikið).
Munurinn er sá að líf Hannesar fjarar hratt út og lokakaflinn er tíðindalaus,
seinustu fimm árin fljúga hjá og allt í einu er Hannes dáinn og bókinni lýkur.
Endirinn er svolítið snautlegur og sjálfsagt er það einmitt ætlun Guðjóns að
sýna hin snögglegu endalok ævi stórmennisins í verki fremur en að setja á
langar tölur.
Almennt einkennist bókin af því að Guðjón kýs að sýna fremur en að
segja. Þykir mér sú aðferð heppnast vel í þetta sinn og að mínu viti er saga
Hannesar besta bók Guðjóns um langan aldur þó að vitaskuld megi deila
um hvernig einstök mál eru afgreidd. Guðjón lætur lesendur gjarnan um að
draga ályktanir og má auðvitað telja það bæði kost og galla. Hann minnist
hvað eftir annað á talsverðan drykkjuskap Hannesar, án þess að beinlínis
sé nokkru sinni sagt að hann hafi átt sinn þátt í hörmulegum endalokunum.
Gengur hann þó lengra en fyrri sagnaritarar í að draga fram þennan þátt í lífi
Hannesar og erfitt er að draga aðra ályktun af bókinni en að lifnaðarhættirnir
hafi ekki orðið heilsu ráðherrans til framdráttar. Um leið leikur Guðjón sér
svolítið með lykilorð úr fyrri sögum um Hannes þar sem „örgeðja gleðimað-