Andvari - 01.01.1949, Blaðsíða 42

38
Barði Guðmuiidsson
ANDVAKl
snúa þá hljóp Skarphéðinn að honum og mælti: „Hirð eigi
þú að hopa á hæl, Hvítanesgoði“ — og lieggur til hans, og
kom í höfuðið, og féll Höskuldur á knén. — Hliipu þeir þá
cið honum allir og unnu á honum.“ En er Magnús Jónsson í
viðureigninni við Þorgils skarða „hörfaði undan og féll á
l:néin,“ segir í sögu Þorgils skarða: „Þeir Þorvarður hlupu þá
fram að í því og unnu á honum hver sem við mátti komlast.“
Höskuldur hlýtur knéfall eins og Magnús, en á honum er
unnið með sama hætti sem á Þorgilsi. Vegendur Höskulds eru
síðan sóttir til sektar, hver fyrir þá hen, er honum hafði veitt.
Þorgils var særður sjö sárum, sem „höfðu blætt“. A Alþingi
árið eftir urðu sjö menn sekir um vígið, sýnilega sóttir til
sektar fyrir eitt sár hver, eins og vegendur Höskulds.
Efnisval, orðfæri og þó einkum efnismeðferð Njáluhöf-
undar sýnir, að hann hefur verið undir sterkum álirifum frá
Þorgilssögu, er hann skrifaði um Höskuld Hvítanesgoða og
tildrögin að drápi hans. Það er vart til nema ein nothæl'
skýring á því, að höfundur atar út hinar dáðu söguhetjur
sínar, Skarphéðin og Kára, með svo herfilegu athæfi og
ómannlegu sem víg Höskulds er. Tökum vel eftir því, að
Höskuldur er látinn vera afbragð annarra um mannkosti og
alsaklaus við fósturbræður sína og Kára. Hann „vill miklu
lieldur þola dauða af þeim en —• veita þeim neitt mein.“ Á
banastundinni biður svo Höskuldur Guð að fyrirgefa vegend-
um sínum. Það er öldungis auðsætt, að þeir mega engar af-
sakanir hafa fyrir ódæði sinu nema róg Marðar og mátt illra
örlaga. Nær þó í rauninni hvorugt til hinnar níðingslegu að-
ferðar við vígið, sem minnir svo mjög á dráp Þorgils skarða,
þótt víg það sé alls ekki eins hraklegt, enda liafði Þorvarður
miklar málsbætur. Höfundurinn vill sýna, að með rógburði
og undirferli sé stundum hægt að véla vitra menn og var-
færna til verstu glapræðisverka, og hent geti liina drengi-
legustu hetju að níðast með eigin hendi á deyjandi manni,
meira að segja að drepa fósturbróður sinn alsaklausan. Þegar
þess er gætt, hvert höl'undurinn sækir fordæmin hér, má
það auðsætt vera, að í efnismeðferð hans er fólgin vörn fyrir