Andvari - 01.01.1949, Side 98

94
Alþýðumenntun og skólamál ú íslandi á 18. öld
ANDVARI
Iynda. Hinum þræði hélzt ræktin við þjóðleg fræði og bólc-
menntir, þrátt fyrir ummæli húsagaforordningarinnar, sem
lýsti sorg heilags anda yfir „svo kölluðum sögum og rímum“.
Lestur „ónytsamlegra" sagna og „fráleitra frásagna og kvæða“
var og með öllu fordæmdur í tilskipun um húsvitjanir, og
skyldi presturinn brýna það fyrir húsbændum „að leyfa eng-
an veginn slíka lestra og lcvæðaskap á heimilunum.“ Vant er
nú um það að segja, liver áhrif slík boð hafa haft hér og þar.
En yfirleitt munu þau hafa verið mjög áhrifalítil. Nægir um
þetta að benda á það, er þeir Björn lögmaður Markússon og
G,ísli biskup Magnússon létu prenta á Hólum tvö bindi af
íslendingasögum 10 árum síðar en húsagaforordningin hafði
hannfært sögurnar. Þess ber þó vel að gæta, að sögurnar
voru- ekki nýtt lestrarefni fyrir þjóðina. Þær voru aðeins
nýjung fyrir prentverkið. Hins vegar var þess nú skammt
að bíða, að landsmenn ættu kost bóka, sem voru þeim í
raun og sannleika nýjung og beindu hugum þeirra á nýjar
leiðir. En þótt þessar bækur ýmsar væru misjafnlega vel
fallnar til þess að ná almennum vinsældum, fer ekki hjá
])ví að fjölbreytni í bókakosti þeim, sem um var að velja,
styddi að þvi, að áhugi á bóklegum fræðum fór vaxandi.
E f n i.
Bls.
Magnús Sigurðsson bankastjóri (mynd), eftir Eirik Einarsson
alþm............. ........................................ 3—20
Örgumleiði, gerpir, Arnljótarson, eftir Barða Guðmundsson
þjóðskjalavörð ........................................... 21—39
Framtíð skógræklar á íslandi, eftir Hákon Bjarnason skóg-
ræktarstjóra ......................................... 40—70
Um lunda og kofnafar, eftir Bergsvein Skúlason ............... 71—79
Alþýðumenntun og skólamál á íslandi a 18. öld, eftir Þorkel
Jóhannesson prófessor .................................... 80—94