Andvari - 01.01.1889, Page 77

71
hrúgaldur af allskonar sögnum, sönnum og ósönnum,
hvergi tilfærð heimildarrit, og her hún auk þess vott
urn staka vanpekkingu á landafræði Islands. J>að er
auðséð á frásögu Jóns Egilssonar, að hún er tekin eptir
einhverjum óijósum munnmælum, sem hann héfir heyrt,
án pess hann viti nokkuð nánar um penna viðhurð; pað
sést jafnvel á hinum síðustu orðurn hans, að hann er
ekki einu sinni viss um, á hverri öld eða livernær gosið
liefir orðið. Annálar Jóns Egilssonar eru að pví eg veit
hezt liið elzta og einasta frumrit, sern frásögnin um
líauðukamhagosið er byggt á, og af pví sést, hve lítil
söguleg vissa er fyrir pessum náttúruviðburði. Anuars
hefi eg tekið eptir pví, síðan eg fór að skoða eldfjöll á
íslandi, að maður verður að nota fornar frásagnir ann-
ála og annara hóka um eldgos með mestu varúð; sagn-
irnar hafa opt borizt rnargra á milli og aflagazt í nreð-
ferðinni, og auk pess hafa annálaritararnir opt verið ó-
lcunnugir landslagi kringum gosstaðina; pví eldfjöllin
liggja optast í öræfum og eru ekki kunn öðrum en
næstu byggðamönnum. Jregar maður skoðar Bauðu-
kamha, er auðséð, aðpeir aldrei hafagosið; pað eru, eins
og fyrr hefir verið frásagt, líparít-hryggir mjög gamlir
og enginn vottur fyrir eldsumbrotum. Ekki gat eg
heldur séð nein merki pess, að annarsstaðar hefði gosið
í dalnum síðan á iandsnámstíð, en pó liefir par gosið
löngu áður. Eins og fyrr liefir verið frá sagt, er allur
hinn neðri J>jórsárdalur og mikill hluti af Eossárdal
fullur af hrauni; pað er allt sandorpið og pakið vilcrum,
en fjöldamargir gamlir gígir eru par hér og hvar.
Hraunhvíslin, sem runnið hefirúr «Hafinu», niður með
Kauðá, niður í Fossárdal, sýnist vera eldri heldur en
hraunin í dalnum, pó pau séu mjög gömul líka; pó er
eigi hægt að segja slíkt með vissu, aptur á móti er pað
víst að megnið af J>jórsárdalshrauninu hefir komið upp
um sprungur í dalnum sjálfum, hafa par myndazt marg-
ar gígaraðir og hraun ollið frá peím á alla vegu; að