Stúdentablaðið - 17.06.1944, Page 29

Jón Baldvinsson
að vernda rett lítilmagnans,
að sporna við yfirgangi og kúgun auðvalds
og einstakra manna,
að innræta hjá pióðinni þekkingu á gildi
vinnunnar og virðingu fyrir henni.
að efla þekkingu alþýðunnar, einkum í
þjóðhagsfræði, atvinnurekstri og vinnu-
aðferðum,
að styðja samtök meðal verkamanna, sem
miða að því að sporna við valdi og vana,
áníðslu og órétti, en efla sameiginlegan
hagnað,
að efla svo andlegan þroska alþýðunnar, að
hún verði jafnfær til ráða sem dáða.
Verkamannasamband Islands var stofnað
1907, það átti erfitt uppdráttar og dó þrem
árum síðar.
Verkakvennafélagið Framsókn var stofnað
1914, og var ekki vanþörf á, að reynt væri að
rétta hlut verkakvenna.
Árið 1913 var hafin vinna við hafnargerð
Reykjavíkur. Kom þá til áreksturs vegna
þess, að verktakinn vildi lengja vinnudaginn
úr 10 klst. í 12 klst. og lagði hópur verka-
manna niður vinnu af því tilefni. Dagsbrún
hóf þá útgáfu á blaði, sem nefnt var Verka-
mannablað. Það var skeleggt í baráttunni, en
lifði skammt.
Hinn 10. júlí 1915 hóf Dagsbrún — blað
STÚDENTABLAÐ
jafnaðannanna — göngu sína undir ritstjórn
Ólafs Friðrikssonar, sem um leið gerðist einn
einbeittasti málssvari verkalýðsins í ræðu og
riti. Sama ár var stofnað Sjómannafélag
Reykjavíkur, sem þá nefndist ,,Hásetafélag“.
Þar með voru samtök sjómanna endurvakin,
sem hafin höfðu verið með Bárufélögunum
eins og fyrr er sagt. Þetta félag er nú annað
fjölmennasta verkalýðsfélag á Islandi.
ALÞÝÐUSAMBANDIÐ STOFNAÐ
Haustið 1915 voru kosnir tveir fulltrúar
frá hverju eftirtalinna félaga í Reykjavík:
Dagsbrún, Hásetafélaginu, Verkakvennafélag-
inu, Prentarafélaginu og Bókbandssveinafé-
laginu, til þess að undirbúa og gangast fyrir
stofnun sambands allra verkalýðsfélaga á
landinu. Nefnd þessi starfaði ötullega, og 12.
marz 1916 hófst stofnfundur Alþýðusambands
íslands. Stofnfélög voru, auk þeirra fimm,
sem fyrr eru talin, Hlíf í Hafnarfirði og Há-
setafélag Hafnarfjarðar. Ákveðið var að hafa
framhaldsþing um haustið, og var því aðeins
kosin bráðabirgðastjórn og varð Ottó N. Þor-
láksson forseti hennar. Hann var einn af
frumherjum Bárufélaganna og aðalhvata-
mönnum að stofnun þeirra og um áratugi í
fremstu víglínu hreyfingarinnar.
Ölafur FriGriksson
27