Fálkinn - 17.12.1932, Qupperneq 33

F Á L K I N N
29
J járnsmiðjur,
1 kaffibrensla,
2 kaffibætisgerðir,
3 klæðskeravinnustofur,
1 körfugerð,
1 kryddsíldargerð,
1 legsteinagerð,
2 leikfangagerðir,
1 ljósmyndastofur,
2 málaravinnustofur,
1 mjólkursamlag,
3 netaviðgerðarstofur,
2 prentsmiðjur,
2 pylsu- og farsgerðir,
2 reiðbjólaviðgerðarstofur,
Iðnaður og iðja á Akureyri
EHir JÓHANN FRÍMANN
VjelaverkstœðiÖ Mars, Akureyri, Trjesmíðaverkstteði Ólafs Ágústssonar, með nýtísku vjelum.
ui í iðnaði bæjarins, og hafa
13 trjesmiðir og 5 múrsmiðir
leyfi (autorisering) bæjarstjórn-
ar til jiess að veita forstöðu
húsabyggingum í bænum. Á ár-
unum 1929 og 30 var mest bygt,
eða fvrir alt að 1 milj. kr. A
yfirstandandi ári er aftur á
móti nijög lítið um nýbýgging-
ar.
Á Akureyri munu nú þessar
vinnustofur og iðjuver starf-
andi:
2 bátaverkstæði
3 bifreiðaaðgerðir,
2 bókbandsstofur,
3 brauðgerðarhús,
1 blikksmiðastofa
1 brjóstsykurgerð (í byrjun),
1 efnagerð (í byrjun),
2 gullsmíðaverkstæði,
1 gærurotun,
1 hattagerð,
3 bárgreiðsluslofur,
2 bárskurðarstofur,
5 húsgagnaverkstæði,
2 búsgagnafóðranir,
1 ræstidufts- og jurtapotíagerð.
2 sápugerðir (í byrjun),
1 skósmíðastofur,
1 skógerð,
2 söðlasmiðastofur,
1 slippur,
1 steinsteypuverkstæði,
1 sútunarstöð,
2 smjörlíkisgerðir,
1 trjeskurðarstofa,
1 tunnugerð,
ö trjesmíðavinnustofur,
1 vjelaverkstæði,
2 ölgerðir.
Nokkur Jiessara fvrirtækja
eru allstór og bafa starfað um
langt skeið, en mörg eru smá
og i bernsku. Iðnaður í bænum
er að verða talsvert fjölbreytt-
ur og tala jieirra manna og
kvenna, er að honum starfa
vex með ári hverju. 1 flestum
þessum vinnustofum eru fleiri
eða færri rafknúnar vjelar og
tæki, enda fjölgar þeim óðum.
Af stærri iðjuverum má
ncfna Sildarbræðsluna í Krossa-
Skóyeröarverkstivði Jakobs Kvaran , Aknreyri.
nesi og ullarverksmiðjuna Gefj-
uni.
Iðnaðarmannfjelag' Akureyrar
var stofnað 26. nóv. 1904 af 40
iðnaðarmönnum í bænum. Stóð
fjelagið í miklum blóma til
1909, og komst fjelagatalan á
limabili upp í 81. Starfaði fje-
lagið að ýmsum málum um
þcssar mundir og var sýningin
1906 þeirra merkust. Eftir 1909
fór fjeíaginu að hnigna og árið
1922 var tala fjelagsmanna að-
eins 23. Síðan hefir smám sam-
an verið að færast nýtt líf i fje-
lagið.
begar í uppbafi ljet fjelagið
ti! sin taka um fræðslumál iðn-
aðarmanna, og hefir skólahald
fvrir iðnnema jafnan verið að-
alstarf jiess. Hefir skólinn
blómgvast mjög á síðari árum,
euda liefir fjelagið reist hús
banda honum, sem Jiað notar
jafnframt sem fundahús. Iðn-
skólinn hefir tvö undanfarin ár
verið rekinn i sambandi við
Gagnfræðaskólá Akureyrar und-
ir stjórn Sigfúsar Halldórs frá
Höfnum, en í haust tók Iðnað-
armannafjelagið aftur \ið for-
ráðum skólans og fjárreiðum
Iðnskólinn á Akureyri.
Segja xná að elstu menn núlif-
andi á Akureyri hafi fylgst með
vexti þessa litla bæjar frá upp-
hafi, að hann var annað en
nauðalitið og óveglegt fiskiþori),
svo ört hefir bærinn vaxið og
lekið stakkaskiftum á síðasta
manusaldri. En J)essir gömlu
menn hafa sjeð fleira breytast
cn götui’ og gatnamót, og fleira
rísa af grunni en byggingarnar
á Oddeyri og í brekkunum vest-
an hafnarinnar. Svo má að orði
komast að Jieir liafi sjeð nýja
menningu verða til í sveit og
bæ.
Breyttir atvinnuhættir bafa að
mjög miklu leyti mótað svip og
einkenni Jiessarar menningar.
M. a. hefir iðnaður i smærri og
stærri stíl spyrnt af sjer reif-
um á tiltölulega stuttum tíma
og lætur nú til sín taka sem si-
vaxandi og all örlagaríkur þátt-
ur athafnalífs og hags bæjar-
búa.
Nýjar framkvæmdir og breytt-
ir þjóðarhættir hafa á síðustu
árum krafist æ fleiri iðnaðar-
manna og vinnustofa. í góðær-
inu 1929—’31 voru verkefni svo
mikil l'yrir iðnaðarmennn, að
nokkur hörgull var á sjerfróð-
um eða faglærðum mönnum í
bænum. Var þá stundum seilst
til lítt lærðra manna, og urðu
því línurnar milli kunnáttu-
manna og annara ekki svo skýr-
ar sem skyldi. Gætir þess að
nokkru enn, Jiótl nú stefni stöð-
ugt í rjetta átt u'm strangari
kröfur til þeirra, er starfa vilja
sem iðnaðármenn. Af Jjessum
ástæðum m. a. er eríitt eins og
sakir standa að segja með fullri
vissu, hve margir reglulegir iðn-
aðarmenn eru starfandi í bæn-
um, en tala Jieirra er eftir Jjví
sem næst verður komist Jæssi:
Bakarar .................... 8
Beykirar ................... 1
Blikksmiður ................ 1
Bókbindarar ................ 6
Gullsmiðir ................. 1
Hárgreiðslukonur ........... 3
Hattari .................... 1
Ilúsgagiiafóðrarar ......... 5
Húsgagnasmiðir ............ 12
Járnsmiðir ................. 6
Ivlæðskerar ................ 6
Ljósmyndarar ............... 8
Málarar ................... 11
Múrarar ..................' 18
Prentarar .................. 8
Prjónakonur ............... 25
Rakarar .................... 3
Rafvirkjar ................. 4
Rörleggjarar ............... 5
Skipaspiiðir ............... 3
Skósmiðir .................. 8
Söðlasmiðir ................ 1
Sútarar .................... 2
Trjesmiðir ................ 74
Trjeskeri .................. 1
Úrsmiðir ................... 5
Vjelsmiðir ................. 9
Samtals 247
Iðnnemar eru um 30 og er
það svipuð tala og undanfarin
ár.
Af yfirliti Jiessu má ráða, að
liltölulega mikill liluti bæjar-
búa lifi á iðnaði, þegar þess er
gætt, að allur þorri þessara
manna á fyrir fjölskyldum að
sjá. Mega iðnaðarmenn bjer yf-
irleitt teljasl bjargálnamenn, er
fylgst geta með kröfum tímans
og baldið iðn sinni í góðu borfi.
Þó mun nú senn þröngt fyrir
dyrum margra, sökum yfirstand
andi viðskiftakreppu og atvinnu-
leysis.
Hvað snertir frágang á iðn-
varningi og meðferð Jiess efnis
og tíma, sem varið er til fram-
leiðslunnar, fer Jiað að líkum,
að þetta mun tnjög misjafnt.
En sjálfsagt er það fyllilega í
jafngóðu lagi og yfirleitt gerist
hjer á landi, enda hefir bærinn
átt — og á enn — marga prýði-
lega og dugandi iðnaðarmenn.
Húsasmíði er mjög stór Jrátt-