Vikan - 15.12.1960, Side 15

Reykjavík, annars veit ég sama og
ekkert um þau. Ég hef frétt, aS for-
eldrar mínir séu báðir látnir, en ég
veit ekki nákvæmlega, hvenær það ■
gerðist.
— Þú manst þó nöfnin á systkin-
um þínum.
— Já, ég býst við því. Þau vita
ekkert, hvar ég er niður kominn, og
halda víst, að ég sé dauður og glat-
aður. Mér er alveg sama.
— Þau sjá þó, að þú ert lifandi,
ef þetta kemst á þrykk.
— Já, það gerir ekki til né frá.
— Segðu mér eitthvað meira frá
uppvextinum.
— Ég sleit barnsskónum í Sauð-
holti, og svo komst ég í vinnu niður
i Þykkvabæ og síðar út á Stolcks-
eyri. Ég var alltaf svarti sauðurinn
í fjölskyldunni, vildi ekki læra neitt,
en þó varð komið á mig fermingu
með herkjum. Ég hafði ekki áhuga
á neinu nema að komast utan.
— Til hvers vildirðu komast utan?
— Ég veit það ekki. Kannski var
í mér Sígaunablóð. Ég var ákveðinn
í því að flytjast utan, frá því að ég
var fjögra ára.
■— Svo léztu verða af því að fram-
kvæma hugmyndina. Hvað varstu
gamall þá?
— Það var árið 1936, og ég mun
þá hafa verið 17 ára. Ég fór með
gamla Gullfossi, og það vissi Það
enginn nema mágkona mín, sem ég
trúði fyrir því. Hún fór með mér
niður að skipinu í hellirigningu og
sá mig fara um borð. Siðan hef ég
ekki séð Island.
— Hvað sagðirðu mágkonu þinni?
— Ekkert annað en það, að mig
langaði til að sjá þessa veröld, sem
tilheyrði mér.
— Hvert sigldi svo gamli Gullfoss
með þig?
— Til Kaupmannahafnar. Ég hafði
ekkert undirbúið komu mina þang-
að, og það kom heldur enginn til að
vitja mín, þegar skipið lagðist að.
— Þú hefur þó verið sæmilega
fjáður — eða hvað?
f — Mér hafði tekizt að skrapa sam-
an fyrir farinu og meira ekki. Þegar
ég steig á land, átti ég 23 aura ís-
lenzka, og það var allur minn gjald-
eyrisforði. Það var þó kannski enn
vera, að ég kunni ekki orð í neinu
tungumáli utan íslenzku.
— Sönn ævintýramennska. Hvað
gerðir þú svo af þér?
— Þetta var um haust, og það var
kalt. Ég labbaði inn í borgina og
settist á bekk í almenningsgarði. Svo
fór að skyggja, og ég var soltinn
^ og vissi eiginlega litið, hvað til
bragðs skyldi taka. En þá gerðist
mjög merkilegur hlutur, sem hvað
mest áhrif hefur haft á líf mitt til
þessa.
— Ætlarðu nú að fara að segja
mér, að örlögin hafi gripið í taum-
ana?
— Þú mátt kalla það, hvað sem þú
vilt. Það er sagt, að þegar neyðin
• sé stærst, Þá sé hjálpin næst.
— Þér barst sem sagt hjálp.
— Já, við skulum hafa það svo.
Viltu heyra söguna? Jæja, auðvitað
var það kvenmaður. Hún kom að-
vífandi og ...
— Já, einmitt það.
— Nei, ég hef ekki sagt allt. —
Þetta var uppkomin kona og vel
þroskuð, og hún var greinilega út-
lendingur eins og ég. Hún var í
einhverjum vandræðum og vildi vist
biðja mig að hjálpa sér. Samtalið
gekk náttúrlega svona og svona, þar
sem hvorugt skildi orð hjá hinu, en
þó var mesta furða, hvað við kom-
umst áleiðis. Endirinn varð sá, að
ég fór heim með konunni um
kvöldið.
-—• Var það nú endirinn?
— Upphafið á endinum. Þar með
breytti lif mitt um stefnu. Þessi kona
var rússnesk greifaynja og hét Nina
von Tomaros. Stóra myndin á
veggnum þarna er af henni. Hún var
mjög auðug og átti innstæður í
mörgum löndum.
— Og síðan hefur þig ekki skort
fé?
— Hún var mér mjög hjálpleg, og
ég bjó hjá henni fyrst í stað. Hún
sagði, að ég væri efni í artist, —
hvað er það nú aftur kallað á ís-
lenzku?
— Það er víst fjölleikamaður eða
eitthvað þess háttar ...
— Alveg rétt. Hún vildi gera fjöl-
leikamann úr mér, og ég féllst á það
og æfði línudans og steppdans í sex
mánuði. Hún kom mér í samband við
fjölleikafólk, og lengst af var ég
með tveimur stúlkum, annarri aust-
urrískri og hinni sænskri. Við fórum
viða um heim og höfðum sýningar i
mörg ár.
— Svo að þú munt vera maður
viðförull,. Hefurðu hér nokkrar
minjar um línudansinn, myndir eða
þess háttar?
— Ekki í þessari ibúð. Þær eru
fyrir vestan. En ég hef hér passa,
og þar getur þú séð, að ég fer með
rétt mál. Þú spurðir um víðförli.
Jú, það mun rétt vera, að ég hafi
komið í öll lönd jarðarinnar utan
þrjú: Kína, Grænland og Finnland.
— Það er nú hægurinn á að
komast til Finnlands.
— Mér líkar ekki við Finna. Ég
ætla að láta hér við sitja. Nú er ég
farinn að þreytast i fótunum og
hættur þessari atvinnu.
— Var hún erfið?
— Mjög mikil taugaáreynsla, eins
og að likum lætur. Það var árið 1947,
að ég varð var við, að jafnvægið
var ekki eins gott og áður, svo að
ég hætti. Það hafa kannski verið að
einhverju leyti afleiðingar striðsins.
Ég var i Þýzkalandi öll striðsárin,
og þar gekk á ýmsu. Taugarnar láta
undan að lokum.
— Gaf þetta göðar tekjur?
— Mjög góðar. Annars hefði maður
ekki verið að því.
— Þú ert sem sagt „milli“, eins og
við segjum á slæmri islenzku. Hvað
hefurðu svo gert síðastliðin þrett-
án ár?
— Ég lagði fjármuni mína í olíu-
félagið Texaco Oil Company í
Bandaríkjunum og telst starfandi hjá
þvi fyrirtæki. Það hefur bækistöðvar
um allan heim.
— Starfar þú kannski fyrir félagið
hér í Höfn?
—■ Part úr árinu. Lögheimili mitt
er í rauninni í New York, og þar
hef ég aðra íbúð og aðsetur að vetr-
arlagi, ef ekki er mjög kalt.
— Islendingurinn í þér kann þá
betur við hita en kulda.
— Já, ég hef andúð á kulda. Þá
fer ég til Suðurríkjanna og Florída
eða eyjanna í Karabíahafi.
— Það er ekki gott að ná í þig,
ef með þyrfti.
— Það á að vera ómögulegt. Ég
vil fara með leynd og hef ekki einu
sinni nafn mitt í nokkurri simaskrá.
— Þú ættir að vera vel kunnugur
bæði hér og fyrir vestan. Kanntu
jafnvel við þig í Evrópu og þar?
— Ég tel mig alltaf vera Evrópu-
mann og er stoltur af því. Hér í
Evrópu á kúltúrinn heima, en í
Ameríku er tæknin.
— Það er nú eitthvað af hvoru
tveggja á báðum stöðunum — von-
andi.
— Jú, það er auðvitað.
— Og þú kannt svona viðlíka vel
við kúltúrinn og tæknina?
— Tæknin er góð út af fyrir sig,
en ef maðurinn verður þræll hennar,
þá er hún lítils virði.
—• Þú sagðir, að þér væri lítið
um Finna. Finnst þér mikill munur
á mannfólkinu í heiminum?
— Vissulega.
— Hvar hefur þér líkað bezt við
mannskapinn ?
— Övíða betur en í Suður-Amer-
íku. Þegar ég kom fyrst til Brasilíu,
varð ég fyrir mjög einkennilegri
lífsreynslu. Ég skildi málið næstum
strax ,og mér fannst ég þekkja göt-
ur og hús eins og ég hefði verið þar
Framhald á bls. 46.
— Nú ætla ég að slappa reglulega af þangað til einhver
kemur og býður mér atvinnu.
— Já, ég lofaði að hitta þig hér klukkan þrjú, en hana
vantar bara fimm mínútnr í þrjú ennþá.
Þetta hlýtur að gerbreyta skoðunum manna á hinum hrylli-
lega snjómannL
kOKAH 15