Vikan - 29.08.1963, Blaðsíða 22

VENDTJR var alls ekki illa liðínn, þótt
hann væri óforskammaður í orðum og
svifist einskis, hver sem í hlut átti. — Að
vísu þaut í stöku mann við hann um
stundarsakir. — Eiginlega var hann afar
greiðvikinn að eðlisfari og ekki beint til-
takanlega illgiarn, nema þá með slögum.
Mér og mínu heimilisfólki var mæta vel
við Gvend. Hann gerði mér margan
greiða á öllum tímum árs, enda átti hann
altlaf vísa hvíld og mat hjá mér, og mat
hann það mikils. Vandaður var hann, og
aldrei heyrði ég getið um, að hann stæli sér matarbita, sem hefur
þó hlotið að vera mesta freistingin fyrir hann, hafi slíkt verið á
glámbekk og Gvendur hungraður. — Hann flutti iðulega peninga
og verðmæti milli héraða og afhenti viðkomandi aðilum með beztu
skilum. — Ég hafði afskaplega mikið gaman af Gvendi, tilsvörum
hans, viðbrögðum og látæði öllu. Hann mat mig oft mikils, en
þá fór það nú út um þúfur á stundum, eins og áður er sagt.
Þrátt fyrir það þótt Gvendur „allra bezti“ þætti vitgrannur mjög,
komu þó stundum hjá honum hnyttileg svör, þegar hann var í
stælum við félaga sína.
Stuttu eftir að Magnús heitinn Guðvarðarson á Hafragili trú-
lofaðist Fanneyju Gunnarsdóttur á Selnesi, sem var þá heimasæta
hjá foreldrum sínum á Selnesi, álits stúlka og snotur, var verið
að borða miðdagsmat á Hafragili. Þar var Gvendur „allra bezti“
einn af borðgestunum. Segir þá Magnús, að þegar hann sé kvong-
aður, ætli hann ekki að láta konu sína vinna mikið, svo að hún
haldi sem lengst fögru útliti. Gegnir þá Gvendur undir og segir,
að hann verði þá að fá sér aðra konu en Fanneyju, ef hann ætli
að hafa hana til útstillingar. Þess skal getið, að um þessar mundir
var vini mínum Gvendi eitthvað í nöp við Fanneyju. — Allir
fóru vitanlega að skellihlæja nema Gvendur. Hann leit spekings-
lega í kringum sig, eins og hans var vandi, þegar aðrir hlógu að
tilsvörum hans. 1
Annað skipti, þegar Gvendur var með mér í Hegranesbrautinni,
hafði einn af vinnufélögum hans opinberað trúlofun sína með
álitsstúlku, uppalinni á Skaga og þaðan ættaðri. Bæði ég og aðrir
vinnufélagar hans óskuðu honum til lukku. — Þegar röðin kom
að Gvendi með lukkuóskina, lét hann sér fátt um finnast, og í
staðinn fyrir að óska félaga sínum til lukku, hallar Gvendur undir
flatt og blimskakar augun framan í hann og spyr með mesta spek-
ingssvip, hvort kærasta hans sé hætt að bíta og slá. — Mannaum-
inginn verður hvimsa við og spyr Gvend, hvort hún hafi nokkurn
tíma gert það. — Gvendur heldur það nú, og bætir því við, að
það hefði Eggert í Hvammi sagt sér, að þegar hún hefði verið
að alast upp á Skaga, þá hefði hún bæði bitið og slegið. Allir við-
staddir fóru að skellihlæja nema Gvendur, hann sat þögull og
horfði í gaupnir sér.
Eitt sinn kom Gvendur að Illugastöðum vestan af Blönduósi í
versta færi og veðri. Þetta var seint á degi. Ég dreif hann inn,
og var honum borinn matur og kaffi. Eftir þessa saðningu vildi
hann ólmur halda áfram, en ég aftók það með öllu, og endaði með
því, að Gvendur gisti. Daginn eftir þegar búið var að seðja Gvend
og hann er að leggja af stað, vindur hann sér að konu minni og
réttir henni tíu króna seðil og segir, að hún eigi að eiga hann.
Hún spyr hann, því hann geri þetta. — Gvendur sagðist gera það
vegna þess, að hún væri aldrei vön að setja upp hundshaus, þegar
sig bæri að garði, eins og sumar húsmæður gerðu þó. — Með það
fór Gvendur, grafalvarlegur. — Það þarf varla að útskýra það fyrir
fjáraflamönnum og kaupsýslumönnum, sem berjast við dýrtíðina
á þessum síðustu og verstu tímum, að tíu krónur var talsvert fé
á þeim dögum.
Öðru sinni, er Gvendur gisti hjá mér, var hann í óvenju góðu
skapi. Helga Lovísa dóttir mín var þá barn í vöggu, sú er seinna
giftist Hrafnkatli lækni Helgasyni. —■ Stelpan var vakandi um
morguninn, er Gvendur var farinn að ganga um gólf, eins og hans
var vandi. — Hún hló mikið og sparkaði öllum öngum, Ekki gaf
hann sig neitt að stelpunni, en smágaut hornauga til hennar, 'enda
var hann í heimspekilegum hugleiðingum, eins og ævinlega þegar
vel lá á honum, jafnframt stikaði hann gólfið af miklum móði. —
Allt í einu snarstoppar hann og spýr, hvað barnið heiti. Honum
er sagt það. Hann kvað það véra ljótt nafn og leiðinlégt og nær
hefði mér verið að láta hana heita Snotru.
Gvendi virtist vera meinilla við börn og unglinga, og aldrei varð
ég var við, að hann gæfi sig að þeim, og ekki var hann áleitinn
við þau eða óforskammaður að fyrra bragði. — En því miður átti
hann í sífelldum útistöðum og brösum við unglinga, sem hann
var samtíða. Báru þar ýmsir skarðan hlut frá borði, því að vinur
minn var fólskur með afbrigðum, ef hann reiddist, sem var nú þó
ærið oft. Strákar gerðu iðulega at í honum, og þá var úti um frið-
inn. — Aldrei man ég eftir því, að hann kærði keyrslustrákana
fyrir mér, og hafði hann þó, nærri því að segja, daglega ástæðu
til þess. En hroðalegum bölbænum hellti hann yfir þá, hver sem
í hlut átti, bæði í tíma og ótíma. Maðurinn var allur svo kyndugur,
að það var ekkert undarlegt þótt strákum og unglingum væri
uppsigað við hann, þar til og með var hann uppstökkur og þoldi
þeim ekkert grín. — Þá fáu unglinga, sem unnu vináttu hans með
slögum, tortryggði hann jafnan, er til lengdar lét.
Gvendur „allra bezti“ fékkst talsvert við tamningu hrossa. Hann
hafði yndi af þeim, var þeim góður og laginn við þau, enda trúðu
bæði ég og aðrir honum oft fyrir hrossum. — Kúm og kindum
hafði hann ekkert vit á og virtist vera illa við þau „meindýr",
sem hann svo kallaði.
Eitt sinn um vortíma var Gvendur staddur á Illugastöðum. —-
Svo iánlega vildi til, að brennivín átti ég í þetta skipti, sem ekki
var nú oft. -— Honum var borinn nægur matur að vanda, síðan
bauð ég honum áfengi, hvað hann þáði með þökkum. Ég átti þá
fullorðinn fola, sem ég þurfti að láta temja, og bið Gvend að taka
hann af mér. Var það auðsótt mál. Var nú folinn sóttur og rekinn
heim í hlað. Á meðan jók ég skammtana við Gvend, og var hann
orðinn vel hress og samkvæmishæfur, þegar honum var tilkynnt,
að folinn væri kominn í hlað. Snarast hann þá út og heimtar beizli
og langan kaðal. Fékk hann hvorttveggja samstundis. Beizlar hann
síðan folann og fer með hann niður á túnið. Þar hnýtir hann kaðl-
inum í taumendann, sem alltaf hefur verið 10 til 15 metra langur.
Að því búnu færir hann sig á enda kaðalsins, tekur síðan til að
hlaupa hringi í kringum folann, ýmist frá hægri til vinstri eða frá
vinstri til hægri. Alltaf hélt hann í kaðalendann. — Folinn starði
steinhissa á þessar aðfarir um hríð, en Gvendur fór á kostum í
kringum hann með ofsahraða, sprengmóður og veifaði öllum skönk-
um. — Að lokum rakst hann niður fall mikið og byltist síðan yfir
sig. — Folanum leizt víst ekki meira en svo á þessar aðfarir til-
vonandi kennara síns og tók nú sjálfur kipp. Gvendur rak þá upp
skaðræðisöskur. Kom þá í ljós, að kaðalendinn var flæktur um
fætur hans, og dró því folinn hann öfugan á eftir sér flæktan í
kaðalendanum. Var nú loks hafizt handa af viðstöddum og vini
mínum bjargað frá lemstrun og ef til vill bana.
Ég kallaði Gvend inn og gaf honum skammt í viðbót, enda var
hann búinn að veita, bæði mér og öðrum viðstöddum, ógleymanlega
og ómetanlega skemmtun með þessari tamingaaðferð sinni, sem
mun vera næsta óvanaleg og frumstæð. — Stuttu seinna fór
Gvendur með folann og skilaði honum seinna nm vorið vel útlít-
andi og sæmilega tömdum. - í báðum .þessum ferðum var hann
ríðandi á sínum eigin hesti.
Vetur einn, er Gvendur var á Sauðárkróki og át hjá Kristjáni
verkstjóra Hansen að vanda og hafði húsnæði þar, hirti hann kú
|yrir Kristján og ef til vill aðra líka. Þetta var á seinni árum hans.
Vetur þennan geymdi hann eitthvað af peningum, sem hann átti
heima í rúmi sínu hjá Kristjáni. Taldi hann þá iðulega, að sið
merkisdrauga. Einn morgun segir Gvendur, að stolið 'hafi verið
frá sér hundrað krónum. Kveður hann nágranna sinn einn, er
Einar hét, vera valdan að verkinu. — Þetta segir hann hverjum
manni, og hentu margir gaman að, sakborningurinn sem aðrir. —
Nokkrum dögum síðar hverfur fata sú, er Gvendur brynnti kúnni
í. Kvað hann sama manninn hafa stolið fötunni og peningunum
og er í versta skapi út af þessari áreitni, því að hann var húsbónda-
hollur. Við hvern, sem Gvendur talaði á umræddu tímabili, lýsti
hann Einar þjóf að hvorutveggju.
Stuttu seinna mætast þeir á götu Einar og Gvendur, ásamt fleiri
mönnum. — Einar spyr þá Gvend, hvort það sé satt, að hann beri
upp á sig, að hafa stolið frá honum brynningafötu. — Gvendur
var nú í heimspekilegum hugleiðingum í þetta skipti, eins og svo
oft áður.
Að vanda, þegar honum var mikið niðri fyrir, blimskakar hann
augunum upp á spyrjandann og spyr hann jafnframt, hvort það
sé riokkuð meira að stela brynningafötu en peningum. — Allir
viðstaddir fóru að skellihlæja, og sakborningurinn ekki hvað sízt.
Gvendur einn steinþegir, þangað til hann víkur sér að tilheyr-
endum og spyr um leið: „Að hverju eruð þið eiginléga að hlæja,
22 — VIKAN 35. tbl.