Vikan - 29.08.1963, Blaðsíða 27

HANN BJÚ EINU
SINNI VIÐ ELDHRAUNID OG
HAFÐI ÚTSÝNI TIL JÖKLA
SJÓNL.EYSI
OG
SANDFOK
RAKU HANN AÐ HEIMAN
Það hafa sjálfsagt margir veitt því eftir-
tekt, sem áttu leið um götur Reykjavíkur
fyrr í sumar, að þar hafa blindir menn stað-
ið á götuhornum og selt happdrættismiða til
eflingar félagi sínu, Blindrafélaginu, sem á
bækistöð sína í Hamrahlíð.
Salan gekk vel, og fyrir nokkru var dregið
í þessu happdrætti. Það verður ekki annað
séð, en að happdrættið hafi mætt skilningi
manna, að menn hafi skilið örlög þessa fólks,
sem búa verður í myrkri árum saman, en
ber sig samt eins og hetjur og gengur að
sinni daglegu vinnu eins og ekkert væri og
afkastar ekki minna en það fólk, sem ekk-
ert bjátar á hjá, því þrautseigjan og iðnin
einkennir allt þeirra starf.
Ég hitti um daginn einn þessara manna og
tók hann tali. Það hafa sjálfsagt margir tek-
ið eftir honum, hann stóð m. a. lengi í Banka-
stræti við Véla- og raftækjaverzlunina og
seldi þar miða sína. Ég tók hann tali, og
hann féllst greiðlega á að ræða við mig.
— Hvað heitir þú?
-— Ég heiti Halldór Davíðsson.
— Hvað ert þú gamall?
— Ég er að verða sjötugur, ég er sextíu
og átta.
— Reykvíkingur?
— Nei, ég er Skaftfellingur. Ég er ætt-
aður úr Kirkjubæjarhreppi á Síðu, fæddur
að Fögruhlíð í Landbroti og bjó síðan eftir
að ég komst til ára á Syðri-Steinsmýri í
Meðallandi í Vestur-Skaftafellssýslu, þangað
til ég varð að flytja hingað suður fyrir fjór-
um árum.
— Var það blindan, sem knúði þig til að
flytja suður?
—- Já, ójá, sjóndepran var orðin mikið
bagaleg, en það var fleira. Þetta var til að
mynda erfið jörð. Hún lá alltaf undir eyði-
leggingu. Það var mikið sandfok, og svo
runnu lækir úr Eldhrauni niður í Eldvatn.
Sandfokið stíflaði oft þessa læki og gerði úr
þeim stórar uppistöður, lón, svo brast þetta
og vatnið flæddi yfir engjarnar og beiti-
landið. Samt hefði ég nú reynt að baslast
þar áfram, ef sjónin hefði ekki bilað. Annars
þarf ég svo sem ekki að kvarta, það eru
margir verr settir en ég. Ég sé þó til að
mynda móta fyrir þústum, þegar ég nálgast
hús, menn eða því um líkt, en ekki get ég
nú lengur séð, hvers konar þúst þetta er.
— Hvar í Meðallandinu er Syðri-Steins-
mýri?
Syðri-Steinsmýri er skal ég segja þér
í Leirvallahreppi, eða Meðallandi eins og
það er kallað, og stendur undir suðaustur
iaðri Skaftáreldahrauns, austan Eldvatns.
Þetta er alveg austast í Leirvallahreppi.
Þú hefur búið þar lengi?
— Já, ætli það hafi ekki verið ein þrjátíu
og tvö ár. Ég flutti þangað 1927 og fór það-
an 1959.
— Þú hefur átt þarna konu og börn.
— Já. Konan mín var Halldóra Eyjólfs-
dóttir, og við eignuðumst 9 börn. 8 af þeim
komust upp.
— Höfðuð þið margt vinnufólk?
- Nei, við höfðum ekkert vinnufólk, fyrr
en börnin uxu upp og fóru að hjálpa til. Það
var ekki hægt að hafa vinnufólk. Ég varð
meir'a að segja að vinna stund og stund af-
bæis til þess að létta undir, var t. d. þrjár
vertíðir á togara.
Það hefur verið erfiðara að komast í
verið þá en nú.
Já, fyrst framan af var ekki um annað
að ræða en fara gangandi. Maður var þetta
svona sjö og átta daga á leiðinni, áætlaði sér
dagleiðir. Þá voru Markarfljót og Þverá ó-
brúaðar og margar fleiri ár, þetta varð mað-
ur að vaða með pjönkur sínar og vertíðarföt
á bakinu. Þetta fór maður í janúar og það
var oft kaldsamt. Aldrei varð ég þó veður-
tepptur.
— Voru þetta ekki oft svaðilfarir?
Ég man sérstaklega eftir því einu sinni.
Ég var á leið suður og kominn út undir Vest-
ur-Eyjafjöll. Þar fékk ég gistingu á bæ, og
lagði snemma af stað næsta morgun, því
takmarkið var að komast sem fyrst yfir vötn-
in þann dag. Mér gekk sæmilega eftir atvik-
urn yfir Markarfljót, Affallið og Álana, en
þegar ég kom að Þverá hjá Hemlu var hún
búin að ryðja sig og var að mestu auð. Þarna
á vaðinu. Það var liðið á daginn og farið að
bregða birtu, og ekki árennilegt að leggja
í vatnsfall, sem maður var lítið kunnugur.
Mér þótti hins vegar hart að þurfa að snúa
við, svo ég hélt upp eftir ánni, all langan
spöl, þangað til ég kom þangað sem hún var
búin að ryðja sig og var að mestu auð. Þarna
leizt mér sæmilega tiltækt að vaða hana og
lagði út í. Ég sá það eftir á, að þetta var
mesta flan, því áin tók mér í bringspalir og
ég varð að vaða undan straumi, svo óhugs-
andi hefði verið að snúa aftur til sama lands.
Mér fór nú ekki að lítast á blikuna, sá að nú
var um líf og dauða að tefla og ekki tjóaði
annað en að reyna að halda áfram. Ég hafði
stöng í hendi, með henni studdi ég mig og
reyndi að kanna botninn fyrir mér, en með
hinni hendinni reyndi ég að losa pokann,
sem ég hafði bundinn um axlirnar, svo ég
gæti fleygt honum, ef ég yrði að grípa sund-
ið. Reyndar var sundkunnáttan svo lítil, að
það var ekki mikið á hana að byggja. Áin
var jafn djúp bakka á milli, en yfir komst
ég um síðir. Þá var ég orðinn æði þreyttur
og allur rennandi blautur, og sótti mig fljótt
kuldi. Ég hraðaði mér heim að næsta bæ,
en þar var þá enginn heima, svo að ég varð
að halda áfram. Ég var um klukkustund á
leiðinni þangað, en þar fékk ég svo ógleym-
anlegar móttökur og beztu aðhlynningu.
Þetta var á Ytri-Garðsauka, hjá hjónunum
Einari Jónssyni og Þorgerði konu hans. Það
var vel liðið á kvöld, þegar ég kom þangað;
þar var ég svo um nóttina og fór aftur af
stað í býti næsta morgun, því ekki tjóaði
að láta skiprúmið bíða.
— Hafði jörðin engin hlunnindi til bú-
drýginda?
— Jú, ég stundaði talsvert silungsveiði í
ósunum, Skaftárósi og Eldvatnsósi, og svo átti
jörðin ítök í reka. Einnig gekk ég oft þessa
fimmtán kílómetra til sjávar og til að veiða
sel; auk þess að vera búbót var það mín
bezta skemmtun.
— Þú hefur þá ekki alltaf getað talið
sporin?
— Onei, ekki gat ég nú það. En oft þótti
manni leiðin löng, ekki hvað sízt þegar mað-
ur var að vitja læknis fyrir sjálfan sig eða
aðra, þá var um 20 kílómetra leið, sem þurfti
að fara, fyrst framan af að Breiðabólsstað
og síðan að Kirkjubæjarklaustri. Þetta fór
maður ýmist gangandi eða á hestum.
— Og nú selur þú happdrættismiða í
Reykjavík. Hvernig hefur það gengið?
— Ég má víst vera ánægður. Ég er
Framhald á bls. 48.
VIKAN 35. tbl. — 27