Vikan - 29.08.1963, Blaðsíða 31

Drottins fugl, hafi hann þá veriö
þar nema í sumardvöl, sem senni-
legast er. Ekki get ég heldur
fundið skrásetta fæðingu hans og
skírn á ísafirði, svo að allt er
þetta hálfgerður leyndardómur.
Foreldrar Guðmundar voru
Guðni Þorláksson sjómaður á
ísafirði, sem flyzt þangað af
Langadalsströnd vorið 1883. —
Þar kvænist hann um haustið
30/11 1883 Kristínu Guðrúnu
Guðmundsdóttur vinnukonu á
ísafirði. — Hann er þá talinn 32
ára, en hún 26. — Ekki veit ég
svo meira um veru þessara hjúa
þarna vestra.
Kristín flyzt svo frá fsafirði
vorið 1888 að Kimbastöðum í
Skarðshreppi, innan Skagafjarð-
arsýslu. — Við brottskráninguna
frá ísafirði er hún talin 39 ára,
sem passar ekki við aldur þann,
sem henni er talinn þar við gift-
inguna. — Sjá hér áður. — En
aftur á móti telur Sauðárkróks-
klerkur hana við hingaðkom-
una 42 ára, sem virðist nokkurn
veginn passa við giftingaraldur-
inn.
Með Kristínu flyzt til Skaga-
fjarðar dóttir hennar Ingibjörg
Þórunn Jóhannsdóttir, þá talin
7 ára. — f Kirkjubókum Sauðár-
króksprestakalls, sem að vísu er
afskrift, er ég hefi séð, er Ingi-
björg þessi skrifuð Ingunn Þór-
unn, sem er vafalaust rangt, enda
virðist skrifarinn fyrst hafa
skráð nafnið Ingibjörg, en strik-
að það síðan út og skrifað Ing-
unn.
Samkvæmt Kirkjubókum Eyr-
arsóknar á fsafirði er þessi Ingi-
björg Þórunn fædd 4. des. 1892
og foreldrar hennar taldir þar
Jóhann skósmiður Árnason á
ísafirði og Kristín Guðmunds-
dóttir kona hans. Þarna sést
ljóslega, að Kristín þessi hefur,
að minnsta kosti, verið tvígift,
hvað svo sem um þessa menn
hennar hefur orðið. Sjá samt hér
síðar.
Kristín móðir Gvendar flyzt
svo aftur frá Sauðárkróki vorið
1901 að Hafragili í Skefilsstaða-
hreppi, og flytur Gvendur með
henni þangað. — En árið áður,
vorið 1900, flyzt dóttir hennar
Ingibjörg Þórunn af Sauðárkróki
til fsafjarðar aftur. Er hún þá
talin tökubarn, níu ára.
í þetta skipti er Gvendur að-
eins eitt ár á Hafragili, þá fer
hann í Sævardal og er þar eitt
ár, og þaðan er hann fermdur,
eins og áður er sagt. — Vorið
1903 flytur svo Gvendur frá
Sævarlandi á Sauðárkrók, en
vorið 1909 kemur hann svo aftur
út í Skefilsstaðahrepp að Hafra-
gili frá Kimbastöðum í. Skarðs-
hreppi, þá talinn 22 ára, sem er
laukrétt.
Eftir að Gvendur kom hér
norður dvaldist hann alltaf á
svæðinu á milli Héraðsvatna og
Blöndu. Á Blönduósi var hann
nokkur ár um og fyrir 1920,
mest á vegum Jóhanns heitíns
frá Skálárhnjúki keyrslumanns
Gunnarssonar.
Ekki var Kristín móðir Guð-
mundar nema eitt ár á Hafragili
og flyzt því vorið eftir til Sauð-
árkróks. Þaðan fer hún svo al-
farin 1905 að Þverárdal í Berg-
staðasókn í Austur-Húnavatns-
sýslu. — Lengra hefi ég ekki
nennt að elta hana uppi í kirkju-
bókum. — Þá er hún talin 48
ára, sem virðist laukrétt, fædd
1857.
Gamlir menn á Sauðárkróki
segja mér, að þar hafi hún alltaf
verið kölluð Ísfirzka-Kristín eða
Kristín ísfirzka, svo að um upp-
runa hennar virðast Sauðkrækl-
ingar aldrei hafa verið í vafa.
Guðni Þorláksson faðir Gvend-
ar er í húsmennsku á ísafirði ár-
ið 1886, þá talinn 35 ára. Virðist
honum þarna verið rétt talinn
aldur miðað við aldursskráningu
hans við giftinguna (f. 1851).
Stutt hefur hjónaband hans og
Kristínar orðið, því að vorið
1887 hleypur hann frá konunni
til Ameríku. — Hefur þá Gvend-
ur annað hvort verið ófæddur
eða nýfæddur, því að hann fæð-
ist 7. júlí það vor, samkvæmt
hér áður sögðu. •— Getur því vel
staðizt, eins og margir halda,
að Gvendur hafi alls ekki verið
fæddur á ísafirði, heldur hafi
móðir hans verið í dvöl einhvers
staðar út í sveitum Vestfjarða-
kjálkans á undan og eftir fæð-
ingu hans, annað hvort inni í
fsafj arðardj úpi, norður í Stranda-
sýslu sunnanverðri eða suður í
A.-Barðarstrandarsýslu, jafnvel
á Litlu-Brekku í Geiradal?, eins
og skrásetningin um fæðingu
hans bendir til hjá Sauðárkróks-
presti, þegar hann jarðsyngur
hann. — Sjá hér áður.
Við öll þessi héruð og sveitir
voru stöðugar samgöngur á þeim
tímum, vegna sjósóknar manna
þaðan við ísafjarðardjúp.
Þegar Guðni Þorláksson, faðir
Gvendar flyzt til Ameríku vorið
1887, er hann skráður 36 ára
gamall hjá sóknarpresti Eyrar-
sóknar. — Passar þetta við ald-
ur þann, er honum er fyrr talinn
hjá sama presti.
Hálfbróður, samfeðra, átti
Guðmundur, sem var alnaíni
hans. — Guðmundur þessi var
fæddur 4/10 1873. — Faðir hans,
Guðni Þorláksson, var þá vinnu-
maður á Rauðamýri við ísafjarð-
ardjúp, en móðirin, María Gísla-
dóttir, vinnukona í Múla á
Langadalsströnd.
Þessi eldri Guðmundur var
húsmaður á Bræðrabrekku í
Bitru frá 1905 og síðar bóndi þar.
- Drukknaði, ásamt þrem öðr-
um, á heimleið frá Steingríms-
firði 27/10 1917. — Kona hans
var Andrea Steinþóra Andrés-
dóttir frá Fremri-Brekku í Saur-
bæ í Dalasýslu. — Þau áttu af-
komendur.
Sjá bókina „Strandamenn"
eftir séra Jón Guðnason þjóð-
skjalavörð, bls. 175.
Það mun vera nokkurn vegin
alveg víst, að Guðmundur „allra
bezti“ sé fæddur á Brekku í
Nauteyrarhreppi innan Norður-
ísafjarðarsýslu. — Þetta hefi ég
eftir nákunnugum mönnum. —
En hitt er víst, að „Guðsmenn-
irnir“ þar vestra virðast ekki
hafa verið ákafir í að skrásetja
hann, því hvergi fyrirfinnst hann
bókfærður í þeim byggðarlögum.
Ef til vill hefur hann byrjað
sína fyrstu „vegferðarreisu"
nokkurra daga gamall, sem hann
seinna á ævinni kallaði svo, og
margar urðu áður en yfir lauk.
Hafa því „Drottins smurðu“ þar
vestra verið í vafa um hvar þeir
ættu að skrásetja hann heimilis-
fastan fyrstu æviárin.
Om viðurnefni Guðmundar,
sem getið er um í byrjun þessa
þáttar, „járnbraut", „Brautar-
Gvendur", skal það tekið fram,
að vinnufélagar hans gamlir
segja mér, að Gvendur hafi sagt
þeim upp úr 1913, að hann hafi
unnið í Hafnargerð Reykjavíkur,
og þar stjórnað járnbrautarvögn-
um, er fluttu grjót úr Öskjuhlíð-
inni niður að Reykjavíkurhöfn
og af því hafi hann hlotið viður-
nefnið „járnbraut" hjá þeim fé-
lögum sínum hér nyrðra. — Þetta
má vel vera. En aldrei heyrði ég
Gvend minnast á þessa járn-
brautarvagnastjórn sína.
Hitt er svo alveg víst, að hafi
Gvendur nokkurn tíma unnið að
hafnargerð Reykjavíkur getur
það ekki hafa verið nema nokkr-
ar vikur eða mest nokkra mán-
uði. — Er því næsta undarlegt
hafi verkstjórar þar skipað hon-
um svo vandasamt starf sem að
stjórna grjótvögnunum, sem
bæði gat verið hættulegt verk og
megn slysahætta stafaði af fyrir
vegfarendur ef einhver óað-
gæzla var sýnd. - - En vini mín-
um Gvendi var flest annað bet-
ur gefið en varkárni og vinnu-
lagni. Þykir því okkur, sem
þekkjum til þessa, að Reykvík-
ingar hafi sloppið vel úr því
Gvendur varð aldrei mannsbani
við þénnan starfa og það jafnvel
margra.
Um skyggni Gvendar og þar af
leiðandi baráttu hans við drauga
Og gangára skal ég engan dóm á
VIKAN 35. tbl. —