Vikan - 29.08.1963, Blaðsíða 23

KYNLEGUR
HALUR
HÆRUGRAR
Hér er síðari hluti frásagnar Lúðvíks Kemps af
Guðmundi „allra bezta“.
drengir?“ — Ekki minnkaði hláturinn við þetta. Menn skemmtu
sér þarna konunglega, en Gvendur labbaði burt steinþegjandi,
og þar með var þetta þjófnaðarmál úr sögunni.
Ég frétti heim í Illugastaði um þennan meinta skaða Gvendar
vinar mins. Næst þegar ég kom á Sauðárkrók, spurði ég kunnuga
menn um sannindi þessa atburðar. Þeir kváðu peningastuldinn
fjarstæðu, er aldrei hefði átt sér stað nema í höfði Gvendar. En
brynningafötuna höfðu strákar tekið af hrekk við Gvend og falið
hana. — Komu þeir þannig fyrir þessum pretti sínum, að Gvendur
fann hana sjálfur í fjósinu. — Sneri hann þá óðara reiði sinni, og
kvað drauga, sem alltaf voru nú öðru hvoru að gera honum glett-
ingar, hafa stolið fötunni. — Þessum vísindum Gvendar voru menn
samþykkir, bæði ég og aðrir vinir hans.
Eftir því sem leið á ævi Gvendar jókst draugatrú hans hröðum
skrefum, og var þó ærin nóg fyrir. Virtist vera, að hann væri ekki
með sjálfum sér á köflum. —- Fyrst lét hann sér nægja að verja sig
og heimilið fyrir þeim, en svo fór að lokum, að hann tók að sér,
ótilkvaddur þó, að verja allan Sauðárkróksbæ fyrir þessum gang-
árum. — Var það hans helzta úrræði að reka þá í sjóinn. Lenti
hann iðulega í hörðum sviptingum við þá, er hann var að inna
af hendi þetta meinta kærleiksverk. Sízt af öllu vildi hann missa
þá fram í Skagafjörð, því að þeir voru léttir' á fæti, að hans sögn,
og ótrauðir til áreitni við hann og aðra, er þeir komu úr sveitinni,
og fljótir að bera sig yfir rennslétt héraðið, eins og Gvendur orð-
aði það.
Að lokum varð þessi meinta fórnfýsi hans í þágu Sauðkrækl-
inga honum að aldurtila, því að hann drukknaði við Borgarsand
8. september 1936, eins og áður er sagt. Var hann þá búinn að
berjast part úr degi við drauga þarna á sandinum blásmóður
og bölvandi. Hafði hann farið úr ytri fötum og lagt þau frá sér,
ásamt úri sínu, ofan við fjöruborðið og fannst það þar að honum
látnum. — Þennan síðasta darradans við sína erkióvini hafði hann
því þreytt á nærklæðunum hlífarlaus. — f bardagahitanum hafði
hann ekki farið nógu varlega og fylgt þessum höfuðskálkum lengra
fram í flæðarmálið en heppilegt var fyrir hann ósyndan, enda varð
honum að því. Hann fannst sama daginn drukknaður, örstutt
frá landi.
Fleiri dulverur komst Gvendur í kast við um ævina en Sigurð
Skurð. — Hinn stórmerka og landfræga draug, Þorgeirsbola, hafði
hann oft séð, aðallega þau árin, sem hann dvaldi í Húnavatns-
sýslunni, enda var Boli oft aðsópsmikill þar og er enn að. sögn.
— Aldrei kvaðst Gvendur hafa lent í illindum við Bola, og taldi
hann því frekar óáleitinn. En klaufaskelli hans og ámáttlegt öskur
hafði hann oft heyrt bæði á nóttu og degi, en aldrei kom það
að sök.
Gvendur kvaðst oft hafa séð og mætt á ferðalögum hrossum,
sem hann vissi að dauð voru fyrii; löngu. — Sömuleiðis hundum,
er geltu stundum ofsalega, en voru þó meinlausir, hringsnerust
og hoppuðu af kæti. — Ekki kvaðst Gvendur hafa þurft annað
en siga hundunum, en þá tóku þeir sprettinn og hurfu fljótlega.
Aldrei heyrði ég hann minnast á, að hann hefði séð kött aftur-
genginn.
Ekki get ég skilizt svo við þennan þátt, að ég. ekki segi frá
einu merkasta ævintýri Gvendar, er hann lenti í síðasta ár ævi
sinnar. Fer vel á því, að.þættinum ljúki með þeirri frásögn. Hún
er greinargóð og lýsir Gvendi ágætlega, enda skrifuð upp eftir
einum þeirra manna, er lentu í áminnztu æfintýri með Gvendi
og var því eiginlega píslarbróðir hans, á meðan þetta él stóð yfir,
en virðist þó, óverðskuldað samt, hafa losnað við allar hremmingar
ævintýrsins, er bitnuðu því meira á Gvendi vini mínum, eins og
ævinlega þegar annað hvort meintar eða raunverulegar dulverur
voru að ónáða hann.
Þá mun ég taka hér á eftir frásögn sjónarvotta og samtíðar-
manna um viðbrögð og starf Gvendar síðasta daginn, sem hann
lifði, — og að lokum gera grein fyrir uppruna Gvendar, að svo
miklu leyti, sem vitað vérður um í gegnum kirkjubækur og aðrar
heimildir, foreldra hans og systkin.
Guðmundur „allra bezti“ hyggst drýgja tekjur sínar
og grefur fornmannahaug.
Það var sumarið 1931, að Guðmundur „allra bezti“ var í vegavinnu
að vanda. Hann var þá kominn frá mér eins og áður er sagt, og
til síns gamla vinar og verndarmanns verkstjóra Kristjáns Hansen.
—- Vinnuflokkur sá, er Gvendur var þá með, er þessi saga gerðist,
hélt til í tjöldum stutt frá Sleitubjarnarstöðum í Óslandshlíð. —
Tjaldfélagar hans voru þá tveir rosknir menn af Sauðárkróki,
Ólafur Ólafsson og Kristófer Tómasson.
Til viðbótar þessum vinnuflokki kom, um þessar mundir, annar
vinnuflokkur, sem hafði verið að byggja ræsi frammi í Vallhólmi.
Stutt þar frá, sem tjöld vegagerðarmannanna stóðu, var melhóll,
sem er á landamerkjum Sleitubiarnarstaða og Miklabæjar. Á hóli
þessum stóð grjótvarða. — Gömul sögn var um það, að þarna
ætti að vera heygður Þórhallur bóndi frá Miklabæ, sá hinn sami,
er um getur í sögu Finnboga rama. — í haug með honum átti
að hafa verið lögð uppáhalds kista hans, og vitanlega full af silfri.
•— Rætt var um það á meðal vinnufélaga Gvendar að ná í þessi
verðmæti. — Var Gvendi það mikið áhugamál, enda var honum
falin forsjá þessa verks og framkvæmd. — Til þessa var hann fús,
enda þaulvanur að fást við ýmiskonar slaeðing og gangára, eins
og fyrr getur í þessum þáttum.
Verkstjóri sagði Gvendi, að þótt hann gæti náð í kistuna, þá
væri innihald hennar, lögum samkvæmt, að mestu eign Ríkissjóðs.
Um stundarsakir minnkaði áhugi Gvendar við þessar upplýsingar,
og komu þá aðrir vinnufélagar hans til skjalanna, er töldu þetta
fjarstæðu eina og buðu honum hjálp sína, og jafnframt full um-
ráð yfir væntanlegu silfri, — enda var Gvendur fljótur að snúast
á sveif með þeim og því hálfu ákafari til framkvæmda en nokkru
sinni áður.
Nú var komið fram í júlí seint, er hér var komið málum. —
Kvöld eitt, skömmu fyrir hættutíma, lögðu þeir félagar nokkrir
af stað áleiðis til hólsins, með Gvend í broddi fylkingar, vopn-
aðir hökum og skóflum. — Var síðan óðara byrjað á verkinu að
grafa í hólinn undir fyrirsögn Gvendar. Er þeir höfðu grafið um
stund, kallar einn þeirra félaga upp og segir: „Sjáið þið augun“,
og jafnframt bendir hann ofan í holuna. — Köstuðu þá menn
frá sér áhöldunum í snatri og flúðu æpandi í áttina til tjaldanna.
Gvendur staldraði fyrst við, en brátt kom að því, að hann ærðist
líka og fór í loftköstum á eftir félögum sinum og æpti einna hæst
þeirra kumpána. — Má nærri geta, hvort ekki hafi verið rætt um
l-’ramhald á bls. 30.
VIKAN 35. tbl. — 23