Vikan - 12.09.1963, Blaðsíða 51

í FULLRI
ALVÖRU
Framhald af bls. 2.
framvegis, en ekkert heiti, sem
spannar yfir allt hlutverk þess-
arar tusku. Ég hringdi í OrSa-
bók Háskólans, til þess að at-
huga, hvort þeir ættu skrifað á
sínum bókum tæmandi nafn á
duluna, en svo var ekki. Þeir
sögðu mér, að þetta væri kallað
uppþvottatuska, uppþvottarýja
og fleira slíkt, en voru mér sam-
mála um, að þetta væru alls ekki
nógu góð nöfn.
Einhvern tíma hefðu íslenzkir
orðasmiðir ekki látið á sér
standa með að finna gott og
tungutamt orð, en það er engu
líkara, en þjóðin kæri sig ekki
lengur um að brjóta heilann um
slíkt, eða ef einhver leggur sig
í það, að nota orðið hans. Það
skiptir engu máli lengur, þótt
sögð sé einhver endemis vitleysa,
bara ef hún skilst.
Annað áhaldsheiti úr heimilis-
haldi er fægiskúffa eða fægi-
skófla. Það sér hver maður, að
þetta þarfaþing getur ekkert
fægt. Ekki einu sinni sjálfa sig.
Til er um þennan grip prýðilegt
orð, rykskófla, en hvenær heyrist
það notað? Nei, fægiskófla skal
það vera. — Rykskófla er mjög
auðskilið orð og myndað á hinn
einfaldasta hátt. Þetta er skófla
til þess að moka með ryki. Hvers
vegna má ekki mynda orð fyrir
vizkustykki á sama hátt? Það er
•>
MANAÐAR
í hverjum mánuði.
þurrka, sem notuð er til að
þurrka upp með, en það er hvort
tveggja málvenja, að tala um að
þvo upp og þurrka upp. Hvers
vegna má ekki kalla hana upp-
þurrku? Svarið er einfalt: —
Það má svo sem. En það hugsar
enginn um það.
Látum svo útrætt um þessa
vitleysu, en lítum aðeins á beyg-
ingarvitleysurnar. Þær eru orðn-
ar svo fastar í sessi, að það þýðir
víst ekki að ætla sér að hrófla
við þeim. Menn taka því fram,
þegar þeir ætla að taka það fram.
Mér hefur alltaf verið kennt, að
ef eitthvað tæki einhverju fram,
stæði það því framar. Það getur
verið, að þessu hafi verið breytt
síðar, en ég hef ekki séð þess
getið í Lögbirtingablaðinu. Mér
var lika kennt að festa hlutina,
ekki festa hlutunum. Þegar ég
spurði, hvernig stæði á þessum
skrýtnu hlutum, sem fyrir mig
bar í nótt, var mér sagt að mig
hefði verið að dreyma, en ekki
að mér eða ég hefði verið að
dreyma. Mér var kennt, að mig
langaði til eins og annars, en
ekki að mér langaði til þess. Og
þannig mætti lengi telja. En nú
er svo komið, að jafnvel færir
menn á ritvelli nota þágufallið
því nær eingöngu, og ef maður
dirfist að mótmæla þeim í þessu
efni, bregðast þeir hinir verstu
við, og halda að það þurfi ekki
að segja þeim til.
Með þessu áframhaldi verður
erfitt fyrir þá, sem byggja landið
um næstu aldamót, að lesa það,
sem við erum að burðast við að
skrifa núna. Jafnvel það, sem
þágufallssjúklingai'nir festa á
pappír. Þessi breyting á beyging-
um hefur orðið á síðustu tutt.ugu
árum eða þar um bil, og enn eru
tæp fjörutíu ár til aldamóta, eða
nær tvö slík málbreytingatíma-
bil, ef málið breytist með sama
hraða og að undanförnu.
Mig langar að lokum að segja
eina litla sögu. í fyrrahaust um
þetta leyti gekk ég suður Suður-
götu. Á móts við Skothúsveg
viku sér að mér tvær telpuhnát-
ur, á að gizka 10—11 ára, og
spurðu hvað klukkan væri. Ég
svaraði því, að hún væri 25 mín-
útuv gengin í tólf. Um leið og ég
hélt áfram, spurði önnur hnátan
hina: — 25 mínútur gengin í tólf?
Hvað er hún þá? Hin braut heil-
ann um stund, og sagði svo: —
Ætli hún sé ekki fimm mínútur
í hálf tólf?
Víst hlakka ég til, þegar hin
nýja orðabók Háskólans verður
gefin út. En það er ekki nóg að
safna gömlum orðum og fróð-
leik um tunguna, það verður að
sporna við þessum gífurlegu mál-
breytingum, sem eru að verða
um þetta leyti, því annars tekur
söfnun aflagðra orða og orða-
sambanda aldrei enda.
Sig. Hreiðar.
Gerff 4403-4 faanlegar meff
3 effa 4 hellum, glópípu effa
steyptum (heilum), klukku
og ljósi, glóffarrist og hita-
skúffu.
Verff frá kr. 5.000.00

H. F. RAFTÆKJAVERKSMIÐJAN
Hafnurfir/íi - Símar: 5008«, 500«.'; ixj 50.122. - Reykjavik - Simi 10122 - Vesturver
VIKAN 37. tbl. —