Vikan - 10.03.1988, Blaðsíða 36

Þetta er töluverð breyting
frá því sem áður var. Er
Alfred Kinsey, og sam-
starfsmenn hans, birtu hinar
þekktu kannanir sínar í kring-
um 1950 á kynlífsvenjum karla
og kvenna (Sexual Behavior in
the Human Male og Sexual Be-
havior in the Human Female)
komu tölur um framhjáhald
fólki í opna skjöldu. Á þessu
tímabili „hins trausta hjóna-
bands“ löngu fyrir tíma áreið-
anlegra getnaðarvarna, kynlífs-
byltingarinnar og jafnréttis-
hreyfmgar kvenna, voru ástar-
sambönd utan hjónabands síð-
ur en svo sjaldgæf. Gögn Kins-
ley gáfu í skyn að allt að helm-
ingur eiginmanna og fjórðung-
ur eiginkvenna á þessum tíma
höfðu staðið í framhjáhaldi
áður en þau náðu fertugsaldri.
Að standa í framhjáhaldi hef-
ur löngum verið álitið
skammarleg og óheiðarleg
hegðun og svo er enn, en
fjöldi giftra lætur það álit ekki
á sig fá og sem fyrr segir bend-
ir nú allt til að konur séu að ná
körlum á þessum vettvangi.
Lítil tölfræði til
Mjög erfitt er að átta sig á
umfangi framhjáhalds á íslandi
því engar kannanir eru til á
þessu sviði hérlendis og því
ekki hægt að gefa sér neinar
tölur þar að lútandi. Annað
sem gerir málið erfiðara er
hversu hátt hlutfall fólks hér-
lendis býr í óvígðri sambúð.
Samanburður við Bandaríkin
til dæmis verður ómarkviss
m.a. vegna þessa þáttar og þótt
ljóst sé að skilnaðir á íslandi
nú séu ört vaxandi miðað við
önnur lönd, svo sem Bandarík-
in, er hlutfall óvígðrar sam-
búðar hér mun hærra en þar
og líta ber á að þegar slitnar
upp úr óvígðri sambúð er slíkt
framhjáhald
eiginkvenna
Eru að ná körlunum í þessum efnum
Hjúskaparbrot, hið lagalega nafn yfir framhjáhald, er ein
algengasta orsök skilnaðar hér á landi. Að vísu eru ekki til
neinar áreiðanlegar tölur um tíðni þess hérlendis en talið er að
það liggi að baki 30-40% allra lögskilnaða.
Hérlendis skortir algjörlega kannanir á kynlífsvenjum fólks
sem orðið er tvítugt eða eldra en samkvœmt nýjum könnunum
í Bandaríkjunum kemur í Ijós að giftar konur eru nú að ná
körlunum, hvað framhjáhald varðar og sýna þessar kannanir
að allt að helmingur giftra kvenna hefur átt í ástarsambandi,
utan hjónabands síns áður en þœr ná fertugsaldri.
Sambœrilegar tölurfyrir karlana liggja á bilinu 55% til 65%.
hvergi fest á skrá.
En nú stendur þetta til béita
að hluta til og má nefna í því
sambandi að prófessor Þórólf-
ur Þórlindsson í Háskólanum
vinnur nú að viðamikilli könn-
un á skilnuðum hérlendis og
nær könnunin til skilnaða á
tímabilinu 1904 til 1985. Hér
er um stórt verkefni að ræða
þar sem hátt í 12.000 skilnaðar
hafa orðið hérlendis á þessu
tímabili, mjög fáir fyrstu árin
en á síðustu árum eru þetta
orðnir um 500 lögskilnaðir á
ári og um 400 skilnaðir frá
borði og sæng.
Tölur um árið 1987 liggja
enn ekki fyrir en samkvæmt
upplýsingum frá Hagstofunni
virðast skilnaðir á því ári ætla
að verða svipaðir og árið á
undan, 1986. Þá voru skráðir
hér 498 lögskilnaðir og 420
skilnaðir frá borði og sæng.
Árið 1985 voru skráðir hér
543 lögskilnaðir og 437
skilnaðir frá borði og sæng.
Hér verður svo að taka með í
dæmið að um tvítalningu get-
ur verið að ræða í sumum til-
fellum, það er að skilnaðir frá
borði og sæng verði að lög-
skilnuðum á árinu svo og þess
að oft lýkur skilnaði frá borði
og sæng með því að viðkom-
andi hjón taka saman aftur.
Sem fyrr segir er framhjá-
hald ein algengasta orsök lög-
skilnaða hérlendis en um um-
fang þess í íslensku jijóöfélagi
að öðru leyti er lítið hægt að
fullyrða enda ekki hér um mál
að ræða sem fólk er almennt
tilbúið að ræða á opinberum
vettvangi.
Það sem einnig hamlar því
að hægt sé að gera sér grein
fyrir umfangi þess er skortur á
könnunum á kynlífsvenjum ís-
lendinga. Pétur Guðjónsson
(Flokkur mannsins) gerði slíka
könnun fyrir 20 árum síðan en
telja verður margar af niður-
stöðum hennar úreltar og svo
hafa verið gerðar nokkrar
kannanir á viðhorfum skóla-
nema, bæði grunnsk()Ia og
framhaldsskóla, til kynlífs og
kynlífsfræðslu.
Svikinn/svikin
En livað sem umfángi fram-
hjáhalds hérlendis viðvíkur
eru viðhorf þeirra sem Ienda í
slíkum málum, bæði fórnar-
lambana og hinna seku, nokk-
uð hin sömu hvar sem er í
heiminum og í þeirri könnun
sem staðið hefur yfir í Banda-
ríkjunum er mikið fjallað um
þann þátt málsins með viðtöl-
um við fjölda fólks.
Við sem teljumst til vest-
rænnar menningar höfum á
undanförnum áratugum orðið
vitni að gjörbyltingu á viðhorf-
um fólks til kynlífs og öllu sem
tengist því en þrátt fyrir það
eru flestir makar særðir djúp-
um sárum er þeir komast að
því að félagi þeirra hefur farið
út fyrir bönd hjónabandins.
Þetta á við þótt makinn sem
svikinn var hafi áður leikið
sama leikinn gagnvart félaga
sínum. Einn eiginmaður sem
átt hafði í sambandi utan
hjónabands síns í nokkur áf
áður en hann uppgötvaði að
kona hans hafði leikið sama
leikinn lýsti viðbrögðum sín-
um á eftirfarandi hátt:
„Ég varð fjúkandi reiðuf,
svikinn. Mér fannst að ég gæu
ekki treyst henni. Mér fannst
að það væri einhver annaf
þarna úti sem vissi allt um mig
og sem hefði af þeim orsökum
sigrað. Jafnvel þótt ég vissi
ekki hver hann væri hafði hann
unnið mig, tekið frá méf
eitthvað sem ég hafði einka-
rétt á.“
Þessi maður var reiðari hin-
um ókunna elskhuga en hann
var konu sinni. Reynsla hanS
að hann hefði tapað í þessum
þríhyrningi er síður en svo
sjaldgæf. í rannsókn sem gcfð
36 VIKAN