Vikan - 10.01.1980, Síða 39

Raforka
Rafknúin ökutæki eru ekki nýtil-
komin. Það eru fjölmörg ár síðan
fyrsti rafmagnsbillinn sá dagsins
Ijós. En slík ökutæki hafa enn
sem komið er vissa ókosti.
Það er um tvær aðferðir að
ræða þegar rafmagn er notað
sem eldsneyti á bíla. Annar kost-
urinn er raforka frá
rafhlöðum, sem knýr vélina.
Fyrir nokkrum árum framleiddi
norskt fyrirtæki tilraunageyma
en áhugi var þá ekki vaknaöur
fyrir málinu.
Rafgeymana verður að hlaöa á
hverju kvöldi — yfir nóttina.
Ending orkunnar frá geyminum
er takmörkuð. Til að knýja bil
veröur að hafa marga rafgeyma
og þeir eru þungir. Það er því
unnið að gerð léttari og orku-
meiri geyma.
Til að hlaða rafgeymi þurfum
við orku frá raforkuveri. Það
tekur langan tíma að byggja upp
dreifikerfi — hleðslustöðvar og
aðstöðu einstaklinga heima fyrir.
Byggja þarf fleiri orkuver og
e.t.v. þyrfti auk vatnsorkuvera
að treysta á olíu- eða atomorku-
ver, sem þá leiðir yfir okkur ný
vandamál ef til vill engu auðveld-
ari viðfangs frá sjónarhóli
umhverfisverndunar.
Hin aðferðin er það sem við
gætum e.t.v. kallað tvígengisorka
(samkeyrsla). Það er olíuvél,
sem vinnur með kjörálagi og
kýr rafal, sem svo aftur hleður
rafgeymi stööugt meðan vélin
gengur. Mengun er hverfandi
lítil, því vélin vinnur á jöfnum
hraða. En það tapast mikil orka
frá dísilvél um rafal og rafhlöður
til rafvélarinnar, og eldsneytis-
notkunin getur verið óhagstæð
með þessari tegund véla. Kerfið
hefur þó marga kosti: í bæjar
umferð getur bíllinn gengið fyrir
rafvél eingöngu en skipt yfir á
olíuvélina við aukið álag, s.s.
þjóövegaakstur.
Slíkt kerfi er nú reynt i
Stuttgart í Vestur-Þýskalandi, i
langferðabifreið. Enn sem komið
er reynist kostnaður of mikill.
Rafhlööurnar í Stuttgart-bifreið
inni vega 3 tonn og útlit er fyrirað
það taki vísindamennina nokkurn
tíma að hanna léttari og
jafnafkastamiklar rafhlöður.
Orkuskaut
Með svokölluðum orkuskautum
er hægt að framleiða raforku
beint með efnabreytingu milli
eldsneytis og súrefnis. Á þennan
hátt þarf ekki orku frá orkuveri.
Vetni og metanol er þó áhuga-
Gas sem eldsneyti
Það er ekki erfitt að knýja vél
með metan-(metýlvetni) propan-
eða butangasi. Notkun slíkra
gasefna krefst að byggt verði
fullkomið dreifikerfi. Gasstöðvar
verða að risa upp, likt og bensin-
stöðvar nú til dags. Auk þess
þarf að nota gaskúta, þeir eru
þungir, taka mikið rými og eru
varasamir út frá öryggissjónar
miði. Útblástur gasknúinna véla
er ekki laus við mengun, en þó er
mengun frá bensínvélum meiri.
Vetni er aftur á móti álitleg
lausn. Við bruna myndast aðeins
vatn og lítilsháttar köfnunar-
efnissýringar. Komist er hjá
kolefniseinsýrings-brenni-
steinstvisýrings-'og blýmengun.
Auðvelt er að framleiða vetni
og auðlindir ótakmarkaðar. Þó
mun sá kostur naumast raun-
hæfur næstu 20 ár. Rannsóknir
eru i gangi og menn vonast til að
þær leiöi til hagkvæmrar
lausnar, bæði meðtilliti til
öryggis og dreifingar. Vetni mun
varla verða geymt hreint á
þrýstikútum, en aftur á móti
likur á að það verði efna-
fræðilega blandað öðrum efnum í
þrýstikútum.
kemst i, einkum er kalt er í
veðri.
Metanol er hægt að framleiða
efnafræðilega úr vatni og kolum.
Ekki þarf að bora eftir því.
^imbur má einnig nota við
framleiðsluna. En ekki verður
komist hjá eitruðum útblæstri
(köfnunarefnissýringi, kolefnis-
e'hsýringi o.s.frv.) þó
ótblásturinn verði ekki eins
eiíraður og frá bifreiðum okkar í
öag. Þegar dregið verður úr blý-
'hhihaldi bensíns er hægt að setja
htetanol i staðinn til að halda
uPpi oktantölunni.
2. tbl. Vlkati 39