Æskan - 01.12.1973, Page 74

i' >
Snemma á öldum var stytzti dagur
ársins helgaður minningu hinna látnu.
Síðar breyttist þetta, og dagurinn var
haldinn hátíðlegur til þess að fagna
afturkomu Ijóssins og sólarinnar eftir
skammdegið. Þar sem fæðingu Krists
bar upp á þennan dag, gerði kirkjan
hann á 4. öld að aðalhátið sinni.
Jólin eiga því upphaf sitt í heiðni og
einnig margir siðir, er voru bundnir við
þau að fornu. Með aukinni fræðslu al-
mennings á öldinni sem leið, fyrndist
yfir þessa heiðnu siði og nýir komu I
staðinn.
Einn þessara nýju siða er hið upp-
Ijómaða, skreytta jólatré, sem er upp-
runnið á norðurhvel jarðar, en er nú óð-
um að breiðast út til suðlægari landa.
Strax á 16. öld var það siður ( Svi-
þjóð að koma fyrir furu- eða grenitré
fyrir utan húsið á jólunum, sem tákn
ársins og lífsins, þar sem vöxtur þessara
trjáa stöðvast ekki einu sinni á kaldasta
tíma vetrarins. Þó er ekki hægt að telja
þessi tré fyrirrennara jólatrjáa, eins og
þau gerast nú á dögum, því að þau
vantaði Ijós. — Hugmynd þessi virðist
vera runnin frá Frakklandi á 12. og 13.
öld. Á 16. öld er farið að tala um greni-
tré með Ijósum ( Mið-Þýzkalandi og á
18. öld í Norður-Þýzkalandi, og þaðan
mun svo þessi siður hafa breiðzt til
Norðurlandanna.
[ Kaupmannahöfn var kveikt á fyrsta
jólatrénu 1811, og skömmu síðar urðu
jólatré algeng á flestum heimilum í Dan-
mörku.

Hingað til iands er talið að þessi sið-
ur hafi borizt um miðja 19. öld. Danskir
kaupmenn, sem hér höfðu vetursetu,
prýddu heimili sín með upplýstum og
skreyttum trjám yfir jólin, og breiddist
þetta smám saman út meðal íbúa kaup-
staðanna og síðan út um sveitirnar.
Flestir bjuggu trén til sjálfir, þar sem
þeir áttu ekki kost á grenitrjám. Tekið
var hrífuskaft eða annað álíka prik og
á það boruð göt. í þessi göt var svo
stungið spýtum, síðan var einir vafinn
um „stofninn" og „greinarnar". Á grein-
arnar var fest kertum og trén skreytt
eftir föngum, skrautið var að sjálfsögðu
nær allt heimagert. — Eftir aldamótin
var farið að flytja grenitré til landsins,
þó var innflutningur þeirra nokkuð stoþ-
ull.
Nú eru jólatré orðin fastur liður (
jólahaldi flestra heimila á islandi, og
menn gera sér far um að skreyta þau
sem fegurst og smekklegast. Skrautið
er mjög margvíslegt, bæði heimagert
og aðkeypt. í búðunum hefur undan-
farin ár fengizt mjög mikið úrval af fal-
legum hlutum til þess að skreyta með
jólatré. í stað kertanna með logandi
Ijósunum, sem af stafaði mikil eldhætta,
er farið að nota rafmagnsljós, og þá
gjarnan marglit og í iögun eins og kerti,
jólasveinar, bjöllur og aðrir munir, sem
þykja tilheyra jólunum.
Á greinar trjánna eru hengdar marg-
litar kúlur, englar, jólasveinar, bjöllur,
glitræmur, raðir af smáum flöggum, jóla-
pokar úr pappír, sem gjarnan eru fylltir
af sælgæti, og óteljandi aðrir smáhlutir.
Stundum eru epli einnig hengd á trén.
Á toppinn er oftast sett stjarna, sem
tákn jólastjörnunnar, er vísaði vitring-
unum veginn til Betlehem hina fyrstu
jólanótt.
Áreiðanlegt er, að fátt gleður augu
barna og jafnvel fullorðinna eins mikið
á jólunum og jólatréð, þegar Ijós þess
hafa verið tendruð á aðfangadagskvöld
og spegiast í hinu glitrandi skrauti.
72
morgunblaðshúsihu