Skírnir - 01.04.1917, Side 93

200
Ritfregnir.
LSkírnir
prentuð hafi verið á íslandi fyrir siðskiftin á 16. öld. Það er að
vísu svo, að menn þekkja ekki nú á tímum annað prentað rit frá
þessum tíma en þetta Breviarium Nidrosiense, ogþó
raunar að eins tvö blöð úr því, þau er Isak Collijn, bókavörður í
Stokkhólmi, skilgreindi fyrir fám árum. En samt þykir mór sem
höf. hefði hór mátt geta þess, að heimildir eru fyrir því, að fleira
hefir Jón biskup Arason prenta látið en þetta svo nefnda B r e -
viarium Nidrosiense.og eru sumar þeirra heimilda góðar.
Skal eg þar fyrst hil telja vitnisburð eigi ómerkara manns en síra
Torfa Jónssonar í Gaulverjabæ. Hann segir svo í ævisögu Brynjólfa
biskups Sveinssonar, sem prentuð er í viðauka við biskupasögur
síra Jóns prófasts Halldórssonar í Hítardal, II. bindi, en einnig
sérstök, Reykjavík 1915 (sjá þar bls. 53), að Brynjólfur biskup
hafi verið »kistulagður með hans N. T. Græco, Davíðs psaltara og
Fjórum guðspjallamönnum, er biskup Jón gamli
að Hólum lét útleggja og þrykkja, sem hans
formáli útvísar, ef þar af finst nokkurt ex-
emplar«. Vera má, að höf. hafi ekki veitt þessum stað at-
hygli, enda er mér eigi kunnugt um nokkurt rit annað, er nefni
þessa Nýja-Testamentis-þyðing, sem Jón biskup Arason hefir staðið
fyrir og byrjað að láta preuta. En orð síra Torfa um þetta eru
svo afdráttarlaus, að svo er að sjá, sem hann hafi sjálfur lesið bók-
ina, er hann segir: »sem hans [þ. e. Jóns biskups ArasonarJ for-
máli útvísar«j jafnframt þykir honum sem vafi muni leika á því,.
að nokkurt annað eintak sé til af bókinni en það, sem lagt var í
gröf með Brynjólfi biskupi; þessu lýsa orð hans: »ef þar af finst
nokkurt exempiar«. Bendir þetta til þess, að Brynjólfur biskup
hafi á samfundum við vini sína og frændur sýnt þenna dýrgrip,
og þá ekki sízt lofað síra Torfa, frænda sínum og nálega fóstursyni,
að handleika bókina, og talið hana mjög fágæta í orðræðum við-
hann, ef ekki einkaeintak. Nú vita menn af frásögnum, hvílíkar
mætur Brynjólfur biskup Sveinsson hafði á Jóni biskupi Arasyni,
forföður sínum; um það ber öllum mönnum saman, sem ritað hafa
um Brynjólf biskup, samtímismönnum hans og öðrum. Þess vegna
má telja umrædd ummæli eða frásögu síra Torfa í Gaulverjabæ eun
öruggari. Fátt gat þessum hálf-kaþólska afbragðsmanni, Brynjólfi
biskupi Sveinssyni, verið kærara í gröf með sér en kaþólsk biblíu—
þýðing á íslenzku, prentuð að forlagi Jóns biskups Arasonar, þess
manns, er Brynjóifur biskup mat mest allra mauna.
En engum mun dyljast það, hvert gildi það hefir í bókmenta-