Alþýðublað Hafnarfjarðar - 18.12.1964, Qupperneq 4

4
ALÞÝÐUBLAÐ HAFNARFJARÐAR
Aðfangadagur jóla, og blindbyl-
ur hafði verið allan daginn.
Það leið að fimmtu jólum ævi
minnar. Þau fjögur umliðnu horf-
in með öllu, og nú man ég aðeins
þessi jól af þeim átta, sem ég lifði
fyrir austan. Austur í Ytrihrepp.
En þessi hátíð stendur mér ljóslif-
andi fyrir sjónum.
„Þú ferð í jólaköttinn“, sagði
Gína. Um leið strunzaði hún fram
hjá mér, þar sem ég var á rölti
um eldhús, búr og göng. Alls stað-
ar fyrir, fyrir öllum.
Fram með bæjarhúsinu hafði
snjórinn hlaðizt upp í skafl, allt
frá bæjardyrum vestur að fjósi.
Stéttin var ófær með öllu, svo
ganga varð um hlaðið.
Allir í jólaönnum, við bakstur
jólabrauðs og suðu jólamatar. Af
þessu lagði bökunar- og matarilm
um allan bæ.
Mér höfðu verið sagðar voða-
sögur af þessum jólaketti, sem
krækti klóm sínum í alla þá, sem
enga fengu jólagjöfina. Það hafði
því verið í mér nokkur uggur und-
anfarið. Hverjar vonir stóðu til, að
ég, sonur vinnukonu og vinnu-
manns á bænum, fengi jólagjöf?
Pabbi og mamma urðu að vinna
fyrir okkur, mér á fimmta ári,
bróður mínum á öðru, og þar að
auki voru tveir hjá vandalausum.
Góðu fólki að vísu, en vandalaus-
um samt. Hvernig yrði mér bjarg-
að frá að lenda í klóm jólakattar-
ins? Hvert átti ég að leita verndar?
Jólin að nálgast og engin jólagjöf.
Pabbi hafði staðið yfir sauðum
uppi á mýrum og mamma að hirða
kýrnar úti í fjósi. Hvernig gátu
þau bjargað mér? Ekkert var lík-
ara en þau sjálf lentu í jólakettin-
um, og svo færi hann með okkur
eitthvað út í buskann, sitt á hvern
staðinn, og kannske sæjumst við
aldrei oftur. Eg stóð i göngunum
yfirþyrmdur af hræðslu og kvíða,
og úti grenjaði hríðin.
Með grátstaf í kverkunum lædd-
ist ég fram göngin að bæjardyrun-
um. Mjöllin smaug þar inn um
hverja rifu. Eg opnaði, og um leið
stóð bylgusan framan í mig, svo
að mér lá við andköfum. Eg sneri
mér undan, lokaði hurðinni og
þræddi mig vestur með skaflinum
að fjósdyrunum. Ég kunni á klínk-
una og opnaði ytri dyrnar og fór
inn í ganginn. Ég lokaði vel á
eftir mér. Opnaði svo innri hurð-
ina, og var þá kominn í hlýtt fjós-
ið til mömmu. Þangað var helzt
að sækja vernd undan klóm þessa
hræðilega jólakattar. Það var bjart
í fjósinu af lýsislampa, sem festur
var í eina stoðina í fjósinu.
Mamma varð mjög undrandi við
að sjá mig þarna kominn inn á
miðjan flór. Sagði hún því heldur
höstulega: „Hvað ertu að hugsa,
drengur? Ætlarðu að drepa þig,
verða úti í hríðinni? Atti það að
verða jólagjöfin mín þessi jólin?"
Ég svaraði engu.
Gísli Sigurðsson:
MÍN
„Komdu,“ sagði mamma, „settu
þig á meisinn hérna og hreyfðu
þig ekki, svo að nautið sparki þér
ekki upp í básinn til kvígunnar,
eins og um daginn.“
Ég mundi það allt of vel, þegar
bolinn sló mig fyrir bringspalim-
ar, og ég ætlaði varla að ná and-
anum. Ég settist því á meisinn og
lét sem minnst fara fyrir mér, en
gott var að vera kominn til
mömmu í hlýtt fjósið. Mamma var
að byrja að gefa kúnum, þær voru
átta, auk kvígunnar og nautsins.
Moðbásinn var fyrir utan bás kvíg-
unnar, og þar í skotinu við gaflinn
var brunnurinn, yfirbyggður, og
á pallinum vatnsdælan. Mikill fyr-
irgangur var í kúnum, þegar
mamma kom í básinn til þeirra
með meisana. Þegar hún var búin
að gefa þeim, barst frá þeim þetta
einkennilega hljóð, þegar þær
stungu hnusandi grönunum niður
í heyið, tóku síðan að úðra það í
sig af mikilli áfergju. Heyið var síl-
grænt úthey og taða, sinn helming-
urinn af hvoru í meisnum. Þær
kýrnar, sem fengið höfðu gjöfina
sína, rumdu af ánægju, en hinar
öskruðu eftir sinni. Mamma gekk
á röðina, og bráðlega voru ekki
aðrir gripir eftir en kvígan og naut-
ið. Kvígan var nærri búin að snúa
sér við í básnum, en nautið farið
að tvístíga og baula stirðlega, eins
og það kæmi ekki upp baulinu
fyrir langvarandi hæsi. Svo fengu
þau sinn skammt og nautið hálf-
an annan kýrmeis.
Þegar mamma var búin að gefa,
gat ég loks stunið upp við hana
því, sem mér lá þyngst á hjarta.
„Mamma, fer ég í jólaköttinn?
Gína sagði það“. Mamma hafði
stanzað við byrzluna gegnt lýsis-
lampanum og tekið prjónana sína.
Hún var að fellla af litlum tígla-
barða. Hún leit á mig og sagði:
„Nei, góði minn, þú ferð ekki í
jólaköttinn.“
„En litli bróðir?“ spurði ég.
„Ekki heldur,“ sagði raamma.
„En þú og pabbi?“ spurði ég
enn.
„Jólakötturinn fær ekkert okkar
í þetta sinn, mamma sér um það.“
Þar með hafði mamma létt af
mér hinum þunga kvíða, sem hafði
þjakað mig allan daginn. Ég gat
því farið að spyrja hana um fleira,
sem mér lá á hjarta.
„Mamma,“ sagði ég, „ætlarðu
að baða mig? Einu sinni varstu
búin að lofa því að baða mig á
jólunum."
„Ég geri það, en ég get það ekki
fyrr en milli þess að ég vatna kún-
um og sópa upp hjá þeim.“
Það fór um mig feginsstraumur.
„Nú dælir þú upp vatni fyrir
mömmu, svo að mamma verði
fljótari. Fyrst dælir þú í þessar
tvær fötur, á meðan ætla ég að
skreppa inn í bæ eftir lítilræði.“
Þegar mamma kom aftur, var ég
búinn að dæla í báðar föturnar.
Hún hafði með sér vaskafat, hand-
klæði og sápu, það fann ég á lykt-
inni. Þessa ilmandi sápu hafði hún
fengið af Bakkanum á lestunum í
vor fyrir hagalagðana sína. Sitt-
hvað var hún með fleira. Nærföt
og fallegu blússufötin, sem ég
fékk í fyrra frá honum afa mínum
í Eyvakoti á Bakkanum.
Svo fór mamma að gefa kúnum
vatn, og ég dældi í föturnar eftir
mætti. En ég hafði ekki við, því
að kýrnar voru ekki lengi að sloka
úr einni fötu og sumar vildu meira.
Nautið fékk tvær. Síðan héldu þær
áfram að éta.
Var nú ekkert til vanbúnaðar að
hefja athöfnina að baða mig, en
til þess hafði ég hlakkað frá því
um haustið. Ég dældi því vatni
í fötu og bar í moðbásinn. Síðan
settist ég á meisinn minn, og
mamma afklæddi mig. Hlýtt var
í fjósinu, og ég fann ekki til kulda.
Mamma hellti vatni í vaskafatið
og lagði það á meis, þar lagði hún
líka handklæðið og sápuna, sjálf
settist hún á þriðja meisinn. Svo
hófst athöfnin. Mamma vætti
þvottapoka og bar í sápu og lagði
síðan á bakið á mér. Ég hrökk við
og hrópaði: „Æ, hvað þetta er
voða kalt.“ Mér lá við að fara að
skæla og skalf um allan kroppinn.
„Svona, góði minn,“ sagði
mamma, „láttu ekki svona, ég skal
púa í handklæðið, þegar ég þurrka
þér, og þá verður allt gott.“
Ég settist því aftur á meisinn, beit
á jaxlinn og lét mömmu þvo mér
upp úr sárköldu vatninu, fyrst bak-
ið, svo bringuna og beiluna alla,
handleggi, hendur og fætur.
Mamma púaði í handldæðið, þeg-
ar hún þerraði mig. Já, hvílíkri
hlýju, sem hún gat andað í hand-
klæðið. Hve vel mér leið hjá henni,
þrátt fyrir kaldavatnsbaðið. Svo
tók mamma fram nærfötin, góða
ullarnærskyrtu og ullarnærbuxur.
„Signdu þig nú, góði minn, áður
en þú ferð í nærfötin,“ sagði
mamma. „Þú veizt, að það átt þú
alltaf að gera, þegar þú ferð í
hreint, svo að ekkert óhreint kom-
ist að þér, meðan þú ert í fötun-
um.“
Ég gerði krossmark fyrir mér
af enni niður á brjóst, af vinstri
öxl yfir á hægri og fór um leið
með signinguna: „í nafni guðs föð-
ur, sonar og heilags anda“. Svo
klæddi mamma mig í nærfötin, þar
utan yfir í milliskyrtuna með
hneppingunni út á öxlina og vel
gerða brjósthlíf, saumaða í skyrtu-
brjóstið. Svo færði hún mig í svart-
teistóttu blússufötin frá afa. En
hvar voru nú sokkarnir? Sá, sem
ekki er klæddur nýjum sokkum á
jólum, hann lendir áreiðanlega í
jólakettinum, hugsaði ég. Mamma
braut upp pilsin, tók af sér sokka-
böndin og fletti niður um sig sokk-
unum, og hvað kom þá í ljós?
Litlir, sauðsvartir þelullarsokkar,
fallega prjónaðir og vel þæfðir.
Þarna hafði mamma þurrkað jóla-
sokkana, jólagjöfina mína, svo að
FYRSTA
JOIAMINNINGIN