Í uppnámi - 24.12.1901, Qupperneq 15

83
Spánverjinn Lucena (uni 1497) byrjar fyrst á því að láta prenta
skákdæmi og voru mörg tekin úr eldri handrituðum söfnum; að vísu
lét annar Spánverji Fbancesch Vincent prenta skákbók nokkru áður
(1495), en af þeirri bók þekkjum vér ekkert nema titilinn. Eptirmenn
Lucena’s, Suður-Italarnir Caeeeiía, Poleeio, Geeco og Gianuzio
auðguðu og þessa grein taflsins með taftlokum sínum. En Sýrlending-
urinn Philippe Stamma verður fyrstur til að semja skákdæmi með
nútíðarsniði; því verður ekki neitað, enda þótt raddir haíi lieyrzt
meðal sumra yngri skákdómara, er draga í efa frumleik hans. I bók
hans (1737) voru um hundrað tafllok og skákdæmi og naut hún
mikillar hylli, er hél/.t um langan aldur allt þar til annað samskonar
safn mjög merkilegt kom út, sem sé “Les Stratagémes des Echecs”
eptir Franzmanninn Aleeed de Montigny (1802). A 18. öld voru Norður-
ítalarnir Lolli, Cozio og Ponziani auk Stamma hinir einu merku
rithöfundar beggja megin Alpanna, sem vörðu miklum tíma og erfiði
til taflloka. En á skáksviðinu, eins og svo mörgum öðrum, lá það
fyrir börnum síðastliðinnar aldar að taka öllum fyrirrennurum sínum
fram.1
Að vísu ber liér einn maður, Samúel Loyd (f. 1835), höfuð og
herðar yfir alla samtíðarmenn sína — eins og samlandi hans, Moephy
gjörði í taflfimi — en mörg merk nöfn má þó nefna frá síðustu þrem
mannsöldrum, svo sem William Lewis á Englandi, Joseph Dollingeb
(1806), Julius Mendiieim (1832), F. W. von Mauvillon (1831), Jo-
hann Fe. W. Koch (1834) og Julius Bbede (1844) — á Þýzkalandi
og framar öllum Auguste d’Oeville (1842) á Frakklandi; þessir allir
stóðu í blöma sínum á fyrri helmingi aldarinnar. Eptir 1835 komast
skáktímarit á fót og verður það til að fleygja mjög áfram þessari
grein tafllistarinnar; þá fara menn og að gefa út piesta sæg af skák-
dálkum, er hirtast á hverri viku eða mánuði í dagblöðum og tímaritum
um allan lieim, og á þann hátt er hirgðunum dreift út samkvæmt
eptirspurninni. Hið forna safn yfir 2000 skákdæma, tekinna all-
staðar frá, gefið út af Aaeon Alexandek (1846) hefur nú þegar um
langan aldur verið talið úrelt; en liins vegar er til annað safn bæði
öllu stærra og vandvirknislegar útgefið, “American Chess-Nuts” (1868),
sem hefur tekið öll dæmi sín, 2400 að tölu, úr einu landi. Stórir
skólar skákdæmalistar hafa myndazt nálega í öllum stærri löndum og
eru þeir meir og minna liver öðrum frábrugðnir að reglum og sniði.
Það er mjög torvelt að nefna hér, án þess að gjöra upp á milli
manna, nöfn jafnvel hinna helztu manna, er fengizt liafa við þesskonar
1 í safninu “Nokkur skákdæmi og tafllok” (II., innganginum; sbr. lika
höfundaregistrið í III.) eru taldir upp margir.af skákdæmaliöfundum vorra tímn.