Í uppnámi - 24.12.1901, Blaðsíða 66

134
framan sig og síðasta bréf Bramínans til hægri handar við sig, og
sökkti sér af nýu niður í rannsóknir sínar. Hann komst að raun
um, að þýðing hréfritárans af efst'tí línunni á röndinni, sem óskemmd
var, var öldungis rétt. Sjálfa áritunina var hins vegar ekki svo
auðvelt að rita upp, þar eð yfirborð spjaldsins hafði skemmzt á
sumum stöðum, svo að nokkrir stafir voru næstum ólæsilegir. Fyrsta
uppkastið, er hann gjörði af henni, var þannig ritað með tilsvarandi
latneskum bókstöfum: fEgEhhicgBþEtcþbþEþblaþhbb
mbþbbantbnhhahbnhnhpatgaagaigfjggaþbþgg
glj h i hhhch i hhamakhltataþatacrrhtaEhíjþggc
hbrnhmhbrEbmhlhhblhggnaEbgfnanagfffEEff
I h n a, og náði það þannig yfir allt spjaldið. Ekkert reglulegt orð
varð fundið í þessari óskipulegu röð af bókstöfum, þótt hinn skárp-
skyggni vísindamaður að vísu hyggði í fyrstu, að hann gæti fundið
fáein þekkt orð á tveimur eða þremur stöðum; en að lokum taldi
hann þó víst, að sér hefði skjátlazt, þar eð sumir stafirnir voru nærri
ólæsilegir. Það leit helzt út fyrir, að ekkert vit væri í því sem á
steininum stóð. Ef áritun þessi hefði verið á einhverju, sem vant var
að skrifa á, mundi prófessorinn hafa talið víst, að þetta væri úr
8krifbók skóladrengs eða bull barns á milli vita. En þar sem þetta
var nú grafið á stein, þá var liart á, að þeirri skoðun yrði
haldið fram.
Nú liðu enn nokkrir þankaþrungnir dagar og draumríkar nætur,
og allt átti það rætur sínar að rekja til hins sama örðuga verkefnis.
En loksins um miðnæturskeið eitt kvöld eptir margra stunda stöðuga
og erfiða vinnu, gat hinn þolinmóði rannsakari hrópað: Heureka!
Hann hafði á endanum ráðið fram úr þessu.1
Vér getum hvorki lýst hinum mörgu þýðingaraðferðum, er hann
hafði byrjað á, en séð svo að voru glapstigir; né hinum mörgu
tilraunum hans til þess að skýra hina máðu stafi, er reyndust
árangurslausar; né hinum fornu eða lítt notuðu stöfum, er hann varð
að leitast við að finna jafngilda stafi til, en uppgötvaði svo opt, að
tilraunir hans í þá átt voru með öllu ótækar. En eptir nokkurn
tíma veitti hann því athygli, að stafirnir í áritaninni voru 144 að tölu,
það er að segja 2!/4 sinnum fleiri en reitirnir á skákborðinu, og það
gat ef til vildi haft einhverja þýðingu; hann tók þá til að raða hinni
1 Stafirnir i áritaninni voru úr devanagari stafrofinu og gjörði það
verk þýðandans hálfu erfiðara; samstöfureglurnar, sem þessi málsemd hvílir
á og hin einkennilega aðferð að sameina í einn staf hljóðstaf og undan-
farandi samhljóðanda gjöra devanágari öldungis óhæfa til stafrofs-niður-
röðunar eða til þess að nota það stafrof til annars eins og skákritunar.