Í uppnámi - 24.12.1901, Síða 42

110
— 370 utvalda svenska schackproblem. Samlade och utgifna af
J. A. Ros. Stoekholm, Gustav Lindströms boktryckeri. 1901. 8vo,
xxxviii + 238 bls. — Sviar hafa lagt drjúgan skerf til norrænna skúk-
bókmennta; hin fyrsta skákbók, er kom út á Norðurlöndum, var svensk
(v. Königstedt, 1771), auðvitað lítil bók en allgóð fyrir sinn tíma; fyrsta
norræn kennslubók i skák, er nokkurs virði var, var svensk (Schultz, 1869)
og bezta kennslubókin, er enn fæst, er svensk (Oollijn, 1898); og nú
kemur stærsta skákdæmasafn, er hingað til hefur birzt hér nyrðra, og öll
dæmin þar í eptir svenska höfunda. Hinn fyrsti og einasti Norðurlandabúi,
sem hefur gefið út sérstaklega skákdæmasafn eptir sig, var Svíinn J. G.
Schultz (1862), en auk þess hafa komið út tvö önnur söfn, sem sé
“Nordiske Skakproblemer” útgefin af A. Arnell og S. A. Söeensen
(Kbh. 1879) og “250 utvalda schackproblem” útg. af R. Sahlberg
(Sthm. 1891); i hinu fyrra eru, eins og titillinn bendir til, einungis norræn
skákdæmi (206), en i hinu siðara bæði norræn og útlend. Skák á líka
marga dýrkendur i Svíariki og vist er eigi ofsagt, að skáklif muni vera
þar á hæztu stigi hér á Norðurlöndum, þótt Sviar hafi að visu við kapp-
töfl borið lægra hlut fyrir Dönum. Hra. Ros minnist lika á það í for-
málanum fyrir safni sinu, hve mjög skáklifið hafi glæðzt hér á Norðurlöndum
á siðari árum, og — “har icke en svallvSg trángt iinda bort till det
aflagsna Island, den nordiska kulturens vagga, darifrán man till och med
utsender ett lidet prydligt organ, uteslutande bestamt för várt adla spel.”
Þeir sem fylgzt hafa með erlendri skák á siðari árum munu hafa tekið
eptir þvi við skákdæmasamkeppni, hversu opt svensk nöfn sjást meðal
hluttakendanna og meira að segja, hve opt þau eru meðal hinna verð-
launuðu, en þar að auki hefur auðvitað fjöldi svenskra skákdæma birzt i
timaritum og blöðum. Það duldist þvi ekki, að Sviar áttu marga og góða
skákdæmahöfunda og nú fáum vér gott sýnishorn af framleiðslum þeirra i
þessari grein, þar sem er skákdæmasafnið, er hra. J. A. Ros hefur gefið út.
Og það sýnir liina svensku skákdæmalist frá þvi fyrsta allt til þessa dags,
en þó er eðlilega tiltöluléga mest frá siðasta aldarfjórðungi. I bókinni eru
100 tvileiksdæmi, 180 þríleiksdæmi, 58 fjórleiksdæmi, 14 fimm- og sex-
leiksdæmi og 18 sjálfsmátsdæmi, öll með úrlausnum, eptir alls 42 höfunda.
Framan við er “kortfattad inledning till problemkunstens theori”, stuttort,
en ljóst og gott yfirlit yfir skákdæmalistina. Eitt hefði þó átt að vera í
bókinni, sem er ekki þar, og það er stutt æfiágrip höfundanna; það hefði
ekki tekið mikið rúm, en verið mjög nytsamt. Bókin er tileinkuð bræðrunum
Collijn, hinum svensku skákfrömuðum. Hún er snilldarlega útgefin og
að frágangi sérlega snotur, þó eigi dýr (3 kr.). Yér viljum mæla með
henni hið bezta við lesendur vora og alla þá er yndi hafa af hinu göfga
tafli. En nú ættu Danir líka að feta í fótspor Svíanna og gefa út safn
skákdæma eptir sína eigin CaYssa-dýrkendur.