Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1925, Blaðsíða 6

84
Magnús Jónsson:
IÐUNN
Aþenumenn eignast og auðgað líf vort með, en ekkert
jafnast þó á við þessar launhelgar, sem ummynda oss
frá grófgerðu og grimmu eðli voru. Og vissulega lítum
vér í launhelgunum sjálft insta eðli lífsins, og lærum
bæði að lifa vel og deyja vonglaðir«. I þennan sama
streng taka allir rithöfundar, sem á launhelgarnar minn-
ast og lúka upp einum munni um það, að engin há-
tíðasamkoma eða guðsþjónusta hafi getað jafnast við
launhelgarnar í Elevsis.
Engar lýsingar geta í raun réttri gefið neina verulega
mynd af þeim glæsilegu og áhrifamiklu athöfnum sem
fram fóru. En máttur þessara athafna kemur fram í því,
að þær gátu haldið tignarsæti sínu nokkurnveginn ómót-
mælt í fullar 9 aldir að minsta kosti, og voru allan
þann tíma æðsta fullkomnun trúarbragðanna. Þegar laun-
helgarnar voru fluttar til Rómaborgar að hvötum Hadrí-
ans keisara (117—138) komust þær brátt í niðurlæg-
ingu þar. Svall og ósiðir héldu innreið sína; menn skildu
ekki insta eðli þeirra og þær urðu kraftlausar. ]úlían
fráhverfingur (361—363) reyndi að blása lífi í þær, til
þess að vinna móti kristninni, en það tókst ekki. And-
inn var úr þeim horfinn. Saga þeirra var á enda.
III.
Launhelgarnar í Elevsis voru haldnar á ári hverju
lengst af. Því sem þar fór fram var haldið afar leyndu,
og enginn glæpur þótti ægilegri en sá, að ljósta því upp,
sem þar gerðist. En samt sem áður hefir fræðimönnum
tekist að snefla upp furðu margt um þær, og auðvit-
að var margt sem fram fór opinberlega og öllum var
kunnugt.
Launhelgarnar voru í tveim þáttum, er nefndir voru
óæðri launhelgarnar og æðri. Sagan hermir að óæðri