Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1925, Blaðsíða 19

IDUNN
Launhelgarnar í Elevsis.
97
10 kr. og gat það orðið mikið fé. Auk þess hafa efna-
menn sjálfsagt skilið eftir stórgjafir.
VI.
Hver rök fylgja engli þeim? spurði Síðu-Hallur forð-
um. Og nú mun margur vilja spyrja: Hvað þýddi nú
þetta alt? Hvaða kenningar lágu til grundvallar laun-
helgunum?
Þessu verður varla svarað fullnægjandi. Ber þar hvort-
tveggja til, að öllu slíku hefir verið haldið leyndu, og svo
er það ekki víst að neitt eiginlegt fast kenningarkerfi
hafi legið fyrir. Launhelgarnar töluðu sínu táknmáli, en
það er einkenni táknmálsins, að það er mjög »ódog-
matist« ef svo mætti segja, það hefir ekki ákveðið inni-
hald, heldur gefur hverjum manni færi á, að leggja inn
í það sínar hugsanir og sín áhugamál. Þessvegna er
það svo vel fallið til umburðarlyndis og víðsýni, bróður-
legrar samvinnu að áhugamálinu mikla, þroskun sálar-
innar. Það bendir á takmarkið en lætur menn sjálfráða
um leiðirnar. Þess vegna getur það líka enst svo ótrú-
lega lengi, lifað skoðanaskifti og menningarbreytingar.
Það er nokkurskonar þungamiðja sólkerfis, kraft-mið-
stöð, sem menn svo geta svifið kringum hver eftir sinni
braut, að stærð og lögun eftir hvers eins eðli.
En þó má eiga víst, að á hverjum tíma hafi ákveðin
lífsskoðun og heimsskoðun legið til grundvallar.
Líklega er þetta einfalt í fyrstu. Demeter eða Ceres
og Dionysios eða Bakkus eða ]akkos og Persefóne eru
homin inn í goðafræði Grikkja frá Elevsis. Alt eru það
upphafiega guðir jarðargróðans. Guðsdýrkunarsiðirnir,
sem eru stofninn að launhelgunum, hafa mótast af því,
eins og goðsagan sýnir. Persefóne er jarðarávöxturinn,
dóttir jarðarinnar og Jakkos sömuleiðis. Henni er rænt
Iðunn IX. 7
L