Iðunn : nýr flokkur - 01.10.1925, Side 23

ÍÐUNN
Kristur eöa Þór.
245
þeim þakklálir. En ekki get eg neitað því, að stundum
hefi eg verið sem agndofa af því, á hve litlum rökum
það hefir verið reist, sem þeir hafa haldið fram. Þeiin
er sumum trúandi til þess að setja sig ekki úr færi um
að reyna að ægja mönnum með lærdómi sínum, og að
hirða þá minna um það, þó að tilgáturnar væru í raun
og veru helber endaleysa — eins og þessi »vísindi«
þjóðsagnaf’ræðingsins óneitanlega væru. Mér þykir það
mjög sennilegt, ef það ætti fyrir mínu nafni að liggja að
geymast um nokkur hundruð ár, að þá mundu einhverjir
norrænu- og þjóðsagnafræðingar gera úr mér þrjá menn,
eða segja um mig eitthvað álíka áreiðanlegt. Með ein-
hverju yrðu þeir að sýna lærdóm sinn, þá eins og nú.1)
Ummæli S. N. um niðurlagið á sögunni »Marjas« gefa
tilefni til alvarlegri hugleiðinga.
Sögumaðurinn í »Marjas« hefir orðið fyrir þeirri þungu
reynslu, að hann hefir komist í algert ósamræmi við
umhverfi sitt. Hann orðar frásögnina um ástand sitt á
þessa leið:
»Traust niitt á mönnunum var horfið. Og traust mann-
anna á rnér var horfið. Og gleðin var horfin úr hugan-
1) Þes?i tiigáta S. N. um þjóðsagnafræðingana minnir mig
skemtilega á enska skringiritgerð, sem jeg ias fyrir nokkrum árum.
Þar var þess getið til, að eftir 2000 ár mundi einhver fornfræð-
ingurinn skrifa um Winston Churchill, og sýna fram á, að enski
stjórnmálamaðurinn og ameríski rithöfundurinn með því nafni hefðu
verið einn og sami maður, því að vitanlega ætti öllum að liggja
það í augum uppi, að ekki hefðu tveir svo frægir menn með sama
nafninu verið uppi samtímis, sinn í hvoru iandi. Ritgerðin yrði
samin af afarmiklum lærdómi. Það yrði enginn gaili á henni —
annar en sá, að hún yrði einber heilaspuni, ekkert vit í henni og
enginn sannleikur.