Kirkjuritið - 01.02.1940, Blaðsíða 40

Febrúar.
Merkilegt íslenzkt sagnarit.
Jón Halldórsson prófasiur í Hítardal. Eftir Jón
Helgason, dr. theol., biskup. Rvik 1939.
Dr. Jón Helgason er einn af allra stórvirkustu biskupum, seni
verið hafa á íslandi, um bókagerð. Má segja, að bókagerð hans
skiftist í þrjú timabil, þannig, að hann sækir fram frá hinu ein-
faldara til þess vandasamara.
Hann byrjar á því að búa undir prentun og gefa út bækur
föður síns, þær er nota mátti við kenslu í Prestaskólanum, svo
sem kirkjusögu hans, siðfræði og prédikunarfræði. Þá gaf hann
og út bréf Tómasar Sæmundssonar.
Þvi næst hefur hann sjálfur ritun kenslubóka og gefur þær út
hverja eftir aðra, og það engin smárit sum hver. Vil ég telja það
annan þátt rithöfundarferils hans. Þá kemur Sögulegur uppruni
Nýja testamentisins, Almenn kristnisaga í 4 stórum bindum,
Kristnisaga íslands í tveim stórum bindum. Þar má og í raun
og veru telja trúfræðiágrip það, er hann gaf út og nefndi: Grund-
völlurinn er Kristur, svo og Kirkjusögu íslands á dönsku í 2
bindum.
En svo kemur síðasti áfanginn, en hann er sá, að höf. tekur
að rita sjálfstæð vísindaleg verk um sögu íslands á siðari öldum.
Má telja þann feril hefjast með ritgerðinni: Þegar Reykjavik
var 14 vetra, og hefir síðan komið mikið í j)að kjölfar, um höf-
uðstaðinn, bæði í rituðu máli og myndum. Er það mcin mikið,
að hann skuli ekki hafa verið fenginn til þess að rita sögu
Reykjavíkur, j)ví að þar er vafalanst enginn honum jafnfróður.
f þessum flokki vil ég telja bókina íslendingar í Danmörku. En
sérstaklega koma hér til greina hinar miklu æfisögur lians frá
18. öld: Meistari Hálfdan, Hannes Finnsson og bók sú, sem hér
er getið: Jón Ilalldórsson, prófastur í Hítardal. Er ])að og ekk-
ert launungarmál, að 4. æfisagan er nú fullbúin og mun koma út
mjög bráðlega. en það er æfisaga Tómasar Sæmundssonar.
En þess vil ég geta til þess að sneiða hjá misskilningi, að þvi
fer fjarri, að ég liafi liér talið eða reynt að telja allar þær bæk-
ur, sem dr. Jón hefir ritað og gefið út. Ég hef aðeins nefnt
nokkura „fulltrúa", ef svo mætti segja, hvers þess tímabils, sem