Kirkjuritið - 01.02.1967, Blaðsíða 21

KIRKJUR ITIÐ
67
þjóðfélags, borgaralegs réttlætis og réttlætis Guðs, með
enningu sinni um liið andlega og veraldlega ríki, en sú kenn-
jng liggur til grundvallar afstöðu lúterdóms til ríkisvalds og
Pjóðfélagsmála.
öð'rum þætti ritgerðarinnar segir frá framvindu mála varð-
^ndi hjúskaparstofnun á íslandi allt frá elztu tímum til vorra
Uaga. Vikið er að ákvæðum fornra landslaga um festar, en
jamkvæmt þessum lögum höfðu festar hjúskaparígildi, þai eð
Jetn voru talin skilgetin, hefðu festar farið fram, hvort lieldur
'ar fyrir eða eftir fæðing u barns. 1 kaþólskum sið má greina
augljósa viðleitni til þess að draga úr hinu borgaralega eðli lijú-
s aparstofnunar, sem felst í festunum. Við siðaskiptin liefði
’jjatt ætla, að boðskapur siðbótarmanna um veraldleika lijú-
SKaparins hefði fært sér í nyt ákvæði festalaganna. Það gerist
Po ekki, því að í liinni fyrstu hjúskaparlöggjöf, sem sett var
ler á landi eftir siðbót, Hjónabandsartikúlur Friðriks 2. 1587,
er festa ekki getið. Þar er liins vegar að finna all ítarleg ákvæði
j1111 trúlofun, og liafa þau ákvæði orðið afdrifarík varðandi
Pr°un og sérkenni lijúskaparmála í íslenzku þjóðfélagi allt til
. Ssa ^ugs. Augljóst er, að trúlofun var ætlað að kveða niður
skipti fyrir öll hinn borgaralega skilning á stofnun lijú-
apar, er festarnar fólu í sér. Kemur þessi viðleitni livað
yrast fram í því, að nú skyldu lögboðnar lýsingar í kirkju
ara fram á eftir stofnun opinberrar trúlofunar, þannig að
í'írætt væri að hjónavígslan ein veitti lagaleg og siðferðileg
, ettindi til sambúðar karls og konu, en í liinni eldri löggjöf
",1 u ^ýsingar fram farið á undan festagjörð. Sú varð þó þróun
llala mjög í andstöðu við dóms- og kirkjuvald, að almenningur
rer®i ekki greinarmun á hinni nýju trúlofunarstofnun og
p. 1U11 tneð Jieim afleiðingum, að almannavitund gaf trúlofuðu
1 þann rétt, er festafólk áður hafði notið, einkanlega með
1 1 til sambúðar fyrir hjónavígslu. Kvað svo rainmt að þess*
nusskilningi á eðli opinberrar trúlofunar, að endanlega er
8ripið til ])ess úrræðis með konungsbréfi 4. janúar 1799 að
^gja hina opinberu trúlofunarstofnun niður með lögum.
° anir hafa þó ekki horfið með ])jóð vorri sem kunnugt
..’ en af þessu sögulega yfirliti má ráða, og liér er að sjálf-
sé^-U stlk^a<5 á stóru, að aldagömul liefð býr að baki því
enzka fyrirbrigði, sem birtist í stöðu og siðferðilegu mati