Kirkjuritið - 01.02.1967, Blaðsíða 12

58
KIIUUURITItt
í lijálpræSissöguna, leika liana, lifa liana. Hún er hverjuin
tíma samtíðarsaga. I listasögu kirkjunnar kemur þetta mjög
greinilega fram. Miðaldamálarinn horfði ekki á mynd sína
utan frá. Áhorfandinn skyldi koma alla leið inn í myndina
(Hjemmets Pinakotek, bls. 67). Mikið af biblíumyndum fyrri
alda átti rót sína í lielgileikjunum, þar sem fólkið á liverjuin
tíma framkvæmdi og endurlifði atburði ritningarinnar í uni-
liverfi líðandi stundar Fólkið klæddist ekki fornaldarbúningi,
beldur lifði bina helgu sögu í klæðnaði samtíðarinnar. Meist-
ari Bertram, sem uppi var 1379, málar Kain og Abel. Kain er
í klæðaburði eins og spjátrungar þeirra tíma, í skóm með
gevsilöngum tám, þröngum brókum og stuttum kufli, en Abel
bróðir lians ber virðulegan, gamaldags kufl, án allrar sundur-
gerðar. Flæmskur meistari, luun kr.'ngum 1425, málar Maríu
mey inni í virðulegri stofu, með bók við lilið sér, og út um
gluggann sézt Jiorpið með byggingum í stíl samtíðarinnar, og
yfir það gnæfir turn kirkjunnar. Fjármálamaðurinn Nicbolas
Rolin fær snillinginn Jan van Eyck, kringum 1434, til að mála
mynd af Maríu með Jesúbarnið, en frammi fyrir benni situr
auðjöfurinn sjálfur með bók á hnjánum og hendur í bænar-
stellingum. — Þannig mætti lengi halda áfram að telja. Þessi
þróun beldur áfram löngu eftir siðbót. Hér á Þjóðminja-
safninu eru til málverk af lúterskum biskupum og konum
þeirra, og öðru íslenzku böfðingsfólki, standandi sitt til hvorrar
liandar við kross Krisls. Margur liefir bneykslast á þessu, og
lialdið, að gefendur altaristöflunnar væru að gera þetta sér
til vegsemdar, með því að sýna sjálfa sig sem trygga fylgjend-
ur Drottins í kvölum lians. En hugmyndin er allt önnur. Það
er krossfestingin, sem er flutt til samtíðarinnar, og myndin er
trúarjátning og tjáning hinnar líðandi stundar, enda er fólkið
á myndumim ekki klætt að hætti Austurlandabúa í fornöld,
beldur ber það búning sinnar eig'n tíðar. Þessi tjáningaraðferð
hefir ekki verið algeng bér á íslandi á vorri öld. Þó má minna
á altaristöflur Brynjólfs Iieitins Þorlákssonar, er liann málar
biblíumyndir í íslenzku landslagi, — og nú síðast bið dásam-
lega listaverk, — teikningar Barböru Árnason í einni af yngstu
útgáfum Passíusálmanna. Fólkið á myndum liennar er ekki
fornaldarfólk, beldur vorir eigin samtíðarmenn — með öðrum
orðum vér sjálf. Tjáning bennar er þannig í samræmi við