Kirkjuritið - 01.02.1967, Side 44

90
KIRKJURITIÐ
sem hið gamla og nýja liverfðist um. Við Aaclien voru lainla-
mæri Rómaríkisins. Þar liöfSu Rómverjar sett þræla frá
Nálægari Austurlöndum til varnar. Sumir þrælanna voru
kristnir. Er varnir Rómverja gegn árásum Germana brustu,
kynntust liinar germönsku villijijóðir kristinni trú á svæði
Jiessu. Þetta skýrir að nokkru livers vegna landið milli Rómar
og Aaclien varð síðar miðstöð kristinnar menningar á Vestur-
löndum.
e) Meginlögmálin tvö.
Arnold Toynbee fullyrðir að greina megi tvö meginlögmál,
er áhrif liafi á menningarlíf þjóðanna. Annað varðar uppliaf
menningar, liitt skýrir þróun og breytingar, er eiga sér stað
meðal menningarþjóða.
Lögmálið, sem varðar upphaf menningar, nefnir Toynbee
„eggjun og andsvar“ (cliallenge and response). Með Jiessu á
Toynbee við, að sérhver mennig kemur fram við Jiað, að ein-
staklingum eða heildum liefur tekizt að yfirvinna erfiðleika
eða leysa vanda, sein kringumstæðurnar hafa skapað Jieini-
Þetta skýrir Toynbee með gömlu grísku spakmæli: „Ekkert
afrek verður unnið án erfiðis.“ Eggjun sú, er þjóðir og ein-
staklingar Jnirfa að bregðast við, getur verið margs konar.
Toynbee bendir á eftirfarandi dæmi um ,,eggjun“, er krefst
„andsvars“: Erfitt land, nýtt umliverfi, áfall og loks árásir.
Lögmálið, er skýrir Jiróun og breytingar á menningarsviðinu,
nefnir Toynbee „withdrawal and return“, j). e. að draga sig
inn í skel og koma síðan að nýju úr skelinni albúinn til átaka-
Eðli lömálsins skýrir Toynbee með því að benda á ldiðstæðiu'
úr lífi einstaklinganna. Það er algengt, að menn, sem búa yfú
snilligáfu, svo sem skáld og listamenn, eru á stundum mjög
starfsamir, fylltir orku og áhuga, en gera liins vegar í annau
tíma hlé á starfi, Jiar sem dregið Iiefur úr þrótti Jieirra og
sköpunarhæfni. Getur Jietta hlé staðið svo árum eða áratuguiU
skiptir. Er þá engu líkara en viðkomandi sé að safna nýjuiu
kröftum. Þetta sama einkenni telur Toynbee næsta áberandi i
sögu menningarsamfélaganna. Þar skiptast á tímaskeið niik-
illar grósku og tímaskeið, Jiegar allt virðist liggja í dái, sköp'
unarmáttur samfélaganna að engu orðinn.