Kirkjuritið - 01.04.1974, Side 94

inberri messu, . . ,,,ut ad publicam
missam illud decantarent". í þessari
jótningu var orðalagið filioque.15
Skýringin, sem Hinrik II. fékk hjá
kennilýð á því, hvers vegna játningin
vœri ekki höfð í messu, var sú, að í
Róm þrifist ekki trúvilla og vœri því
ástœðulaust að flytja trúarjátningu
í messu. Af þessu er þá augljóst, að
játningin var tekin upp í Róm til há-
tíðabrigða til þess að veita meiri til-
breytni i söng. Einstaka frceðimenn
hafa álitið, að Messucredo hafi verið
í messu í Róm fyrr en hér greinir, og
reisa það á Ordo Romanus se-
cundus (9.—10. öld), en sú orðu-
bók er ekki rómversk heldur frönsk
(sbr. Ordo St. Amandi).
Framan af hefir ekki verið föst
regla um það á hvaða dögum játn-
inguna skyldi flytja í messu. Þetta er
hœgt að sjá á fjölda messuskýringa
frá 11—13 aldar og sömuleiðis má
sjá þetta á messubókum, en reglan,
sem Benedikt VIII. setti í Róm hefir þó
fengið allskjóta útbreiðslu, en hún var
sú, að hafa skyldi Messucredo alla
sunnudaga og á þeim hátíðum, sem
tengdar eru atriðum trúarjátningar
þ. e. quorum in symbolo fit mentio.
Þessi regla er í Micrologus (um 1085),
er Bernold í Konstanz ritaði svo og
í messubók frá St. Thierry (frá 11.
öld), og í Explicatio divinorum offici-
um Jóhannesar Bileth frá Paris (d.
1165).
Regla sú er gildir nú í rómversku
kirkjunni er frá Burchard frá Strass-
borg komin. Messuskipan hans (1502)
er grundvöllur Messubókar Piusar V.
frá 1570. Vaticanþingið II mun ekki
hafa breytt neinu verulegu um þetta
nema að fcera játninguna um set,
þannig að hún er nú flutt í lok orðs-
þjónustunnar (Liturgia Verbi), eftir
predikun.
Messucredo á íslandi
í tímaritinu „Víðförli" (1948) er grein
eftir sœnskan frœðimann, Dr. Eric
Segelberg, er hann nefnir: „Nokkur
atriði úr sögu messunnar á íslandi'.
Sömuleiðis hefir hann ritað grein i
tímarit um líturgísk frœði, „Ephemer-
ides Liturgicae" (1951),10 sem nefnist:
„De ordine Missae secundum Ritun1
Scandinavicum medii aevi". í báðum
þessum greinum víkur hann að credo
í messu á íslandi og ritar svo í „Víð-
förla": ,,í prestastefnu 1224 lœtur
Magnús biskup Gissurarson (1216
1237) samþykkja nokkur nýmœli, fyrst
og fremst, að nú skuli „syngja credo
in unum (trúarjátninguna) í messu
hvern Drottins dag . . . .“ Samþykktin
1224 bendir til, að credo hafi
verið flutt í messum á íslandi til þessa,
eða a. m. k. ekki reglulega. Nú var
sveigt til samrœmis við siðvenju meg-
inlandsins".17 Á öðrum stað í sömu
grein áréttar hann enn, að tilskipan
Magnúsar Gissurarsonar biskups 124
leiði það í Ijós, að credo hafi ekki veri
í messunni áður.16
í síðarnefndu greininni kemst hann
svo að orði: „Scalholtiae „Credo' in
troductus est in synodo a. 1224 su
episcopo Magno Gissurarson; postea
usus iste ab Arnone Thorlacii Episcop0
(1292) et Johanne Sigurdi (1345) di
unditur".
í greininni í „Viðförla" segir hann,
92