Kirkjuritið


Kirkjuritið - 01.09.1974, Blaðsíða 52

Kirkjuritið - 01.09.1974, Blaðsíða 52
íslenzkrar þjóðarsögu, þegar hún er metin út fró stjórnmálalegum forsend- um. Og það er staðreynd, að hið danska konungsvald jókst, um leið og hinu innlenda valdi hnignaði, og konungur sló eign sinni á stóran hluta allra jarðeigna á íslandi. Þessa þróun hafa margir viljað skrifa einhliða á reikning siðbótarinnar. Mér virðist það þó vera of einföld sögutúlkun, því að enginn vafi er á því, að konungsvald- ið hefði aukizf og eflzt án áhrifa sið- bótarinnar, þótt konungurinn fœrði sér í nyt hentugt tœkifœri til þess að koma ár sinni fyrir borð. Efling kon- ungsvalds var hafin úti um alla Evrópu fyrir siðbót og hefði haldið áfram, þótt hún hefði ekki komið til. VI. Það var engan veginn nœgjanlegt að brjóta hið rómverska kirkjuvald á bak aftur. Svo sem áður er nefnt var ís- lenzka þjóðin nœsta óviðbúin siðbót- inni og ókunnug kenningum hennar. Það var siðbótinni einnig mikið tjón, að fyrsti lútherski biskupinn, Gizur Einarsson í Skálholti, andaðist aðeins 40 ára að aldri, tveimur árum á undan Jóni biskupi Arasyni. Þar féll frá höf- uðleiðtogi siðbótarinnar, sem helzt gat varið hagsmuni kirkju og þjóðar gagnvart konungsvaldinu. Eftirmenn hans voru ekki jafnokar hans. Enginn vafi leikur á því, að það hafði mót- andi áhrif á siðbótarsögu (slands. Segja má, að siðbótin hafi fyrst veru- lega fest rœtur á íslandi fyrir það starf, sem Guðbrandur biskup Þorláks- son á Hólum vann með bókaútgáfu sinni um og fyrir aldamótin 1600. Hann lauk við þýðingu Biblíunnar á íslenzku og lét prenta hana árið 1584. Hann gaf einnig út sálmabók og grall- arann til notkunar við guðsþjónust- una, auk fjölda annarra bóka. Segjo má, að starf hans hafi haft ómetan- leg áhrif á útbreiðslu kenninga sið- bótarinnar á íslandi. Mig langar til þess að nefna tvo menn frá nœstu öldum, sem höfðu mikil kristileg áhrif. Þeir eru sálmO' skáldið mikla, Hallgrímur Pétursson, og Jón biskup Vídalín ! Skálholti. Eng- in bók á íslandi hefur haft meira gildi fyrir kristnilíf íslenzku þjóðarinn- ar en Passíusálmarnir, sem ortit eru um pínu og dauða frelsarans- Þeir hafa komið út í fleiri útgáfurn en nokkur önnur Islenzk bók, og seg|a má, að margar kynslóðir íslending0 hafi lœrt sálmana utanbókar. Enn eru þeir lesnir í Ríkisútvarpinu á föstunni- Jón Vídalín var biskup í Skálholti- Hann var rœðusnillingur fylgian^' rétttrúnaðarstefnunni. Húslestrarbók hans kom út í mörgum útgáfum °9 var lesin af allri íslenzku þjóðinni 1 meira en heila öld. Enn eru rœðu' hans taldar vera perlur að málf0^' og mœlsku til, þó að þœr þyki f°rn’ legar að vonum. Á átjándu öld bárust áhrif pietis^ ans út hingað, er Ludvig Harboe, sl ^ ar Sjálandsbiskup, kom til íslands þess að kanna ástandið í íslenz^u kirkjunni. Hann dvaldist hérlendis un1 nokkur ár og aflaði sér trausts og v,n sœlda með mildri framkomu s'nrig Hann reyndi að verða íslandi a gagni, en pietisminn sjálfur ha aldrei mikil áhrif hér. 242
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Kirkjuritið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Kirkjuritið
https://timarit.is/publication/443

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.