Kirkjuritið - 01.12.1974, Blaðsíða 57

mceldri þökk við þá báða. Kirk|an
hafði frumkvœði um skólahald i land-
inu og um aldirnar mátfu mörg
prestsetrin kallast frœða og mennta-
stofnanir og höfuðstaðir hvert í sínu
héraði. Á tímum þjóðlegrar endur-
reisnar síðustu alda hafa margir
helstu forystumenn landsmanna verið
sjálfir kirkjunnar menn eða í nánum
tengslum við þá. Kristin lífsviðhorf og
siðfrœði móta hér flestar þœr reglur
mannlegra samskipta, sem til heilla
horfa, bœði þœr, sem beint eru í lög
hestar og aðrar, sem ólögbundnar eru,
en hœfa þykja í heiðvirðum skiptum
manna í milli. Þetta er svo runnið
þjóðinni í merg og bein, að því er
eigi veitt sú athygli sem skyldi. ís-
lendingar eru auðugir af sögum, en
eiga fátt sýnilegra sögulegra mann-
virkja og minja. Því veldur fátœkt
Þióðarinnar fyrr á öldum og skortur
a varanlegu efni til mannvirkjagerðar.
^ögustaðir eru hinsvegar margir og í
lifandi tengslum við þjóðarsöguna.
hlálega hver sveit hér á landi á sinn
hirkjustað, þar sem kirkja hefir staðið
°slitið allt frá fyrstu tímum kristninnar
1 land inu. Það merkasta við kirkju-
^aðina er þó, að þeir eru ekki ein-
9°ngu sögustaðir liðinnar sögu, held-
Ur einnig lifandi starfs, Hér í Gaul-
verjabœ hefur án efa verið reist kirkja
snemma í sögu kristninnar e. t. v. þeg-
ar á fyrstu öld hennar fyrir 900 árum
°9 án efa hefur hún alla tíð staðið
nakvœmlega á sama staðnum. Hing-
°Ó hafa því komið til helgihalds nœr
kynslóðir. Hér á þessum stað var
1 ncer 500 ár flutt messugjörð hinnar
rornversk-kaþólsku kirkju og þá hljóm-
°ði hér latínusöngur hennar. Síðan
hefir nú um meira en 400 ár verið
hér messugjörð mótmœlenda. Hér
mátti heyra í tvœr aldir flutning grall-
arasöngs og nú síðustu mannsaldrana
þann kirkjusöng, sem okkur er kunn-
ari, og enn er starfið lifandi og f mót-
un. Fyrir mánuði voru gestir okkar við
messugjörð, ungt fólk úr kristilegum
samtökum, er flutti boðskap sinn í
tali, söng og tónum, með nokkuð
framandi hœtti. En allir, sem hingað
hafa komið fyrr og síðar í langri röð
kynslóða og við breytilegt ytra form,
hafa átt eitt og sama erindið, að koma
hér til guðþjónustu. Auðugt er hvert
það samfélag, er á slíka staði sem
kirkjustaðina, sem eru í senn helgi-
staðir og sögustaðir fortíðar, nútíðar
og framtíðar. Á þessu mikla minning-
arári hefir þjóðin haldið hátíðlega
300 ára ártíð séra Hallgríms Péturs-
sonar, þess manns, er nákomnastur
mun þjóðinni allra þeirra, er hér hafa
lifað í 11 alda sögu hennar. Það er við
hœfi á þessari þjóðhátíðarsamkomu
að beðið sé fyrir landi og lýð með
orðum þessa merkasta andlega leið-
toga okkar. Því vil ég segja með séra
Hallgrími:
Gefðu að móðurmálið mitt,
minn Jesú, þess ég beiði,
frá allri villu klárt og kvitt,
krossins orð þitt út breiði
um landið hér, til heiðurs þér,
helst mun það blessun valda,
meðan þín náð lœtur vort láð
lýði og byggðum halda.
(Erindi flutt á þjóðhátiðar- og aðventukvöldi í
Gaulverjarbæjarkirkiu, 1. des. 1974 af Helga
Ivarssyni, bónda á Hólum, meðhjálpara kirkj-
unnar).
343