Syrpa - 01.01.1914, Blaðsíða 12

74
SYRPA
eklci líldeg-t að kuldinn sé eins mik-
ill á Mars og fyrri talan (22 gr. F.)
sýnir, MeSalkuldinn þar er máske
nokkurum gráðum fyrir ofan frost-
mark.
Slipher tókst að sýna að vatns-
gufa, þó lítiB væri, fyndist á yfir-
borði Mars. Gufuhvolfið er, eins
og áður var sagt mjög þunt. Á
jörðinni stendur loftþyngdarmælir-
inn 30 þuml. kviksilfurs. Á Mars,
segir Lowell, liann muni standa um
2\ þuml. Loftþrýstingurinn ájörð-
inni er því 12 sinnum meiri en á
Mars.
Lowell og fleiri álíta að rákirnar
sem sjást á Mars séu skurðir gerðir
af verum sem búa á hnettinum.
bessir skurðir eiga að veita vatninu
ýmist suður eða norður eftir hnett-
inum frá heimskautalöndunum þeg-
ar snjórinn sem fallið hefir yfir
veturinn fer að bráðna að vorinu.
Á Mars eru að líkindum engin
stöðuvötn. Þar er mjög lítið um
rigningar ef nokkrar eru. Mars-
búar verða því að fá vatn frá heim-
skautalöndunum og þessir skurðir
flytja það. Sunrir skurðirnir eru
svo langir að þeir ná frá Norður-
heimsskautinu suður yfir miðlínu
plánetunnar og suður að 35. gráöu
suðurbreiddar. Eins eru aðrir
skurðirsem nft frá suðurheimsskaut-
inu norður að 35. gráðu norður-
breiddar. Þegar vetur hvílir yfir
norðurheiming Mars er sumar yfir
suðurhelmingnum og rennur því
vatn frá suðurheimsskautslöndun-
um í norður eftir skuröunum. Þegar
sumar er yfir norðurhelmingnum
rennur vatnið aftur á móti í suður.
Á svæðinu sem liggur milli 35. gr.
norðurbreiddar og 35. gr. suður-
breiddar rennur því vatniö jafnt
suður sem norður — þ. e. það
rennurjafnt upp á móti sem niður
á við! Lowel! segir því að Mars-
búar hljóti að nota vélar sem þrýsti
vatninu frani og aftur eftir skurð-
unum. í samanburði við annað
eins afreksverk eins og Lowell álít-
ur að verkfræðingarnir á Mars af-
kasti í þessu tilfelli verða verk
mannanna á jörðinni að hverfandi
stærö.
Eitt er það samt sem virðist styðja
þá tilgátu Lowells að þessar rákir
séu skurðir. Á vissuni árstímum
eru sumar rákirnar ósýnilegar.
Svo verða þær fyrst sýnilegar í
heimskautalöndunum. Hver rák
færir sig svo suður eða norður, eft-
ir því sem á stenduc,uns hún að hér
um bil 50 dögum liðnum kemst al-
veg að miðlínu stjörnunnar. Nú
skulum við ímynda okkur að þessar
rákir séu skurðir og að vatn renni
eftir þeim. Vatniö kemur frá heim-
skautalöndunum og straumhraðinn
er, skulum við segja, tveir ög einn
tíundi míla á klukkustundinni. Með
þessum hraða kemst það að miðlín-
unni á 50 dögutn eða þar um. Vatn-
ið serrt eftir þeim rennur er notað til
að vökva landiö til beggja handa
og strax og landið fer að grænka
fara rákirnar að koma í ljós.
Moulton segir (Sbr.: “Introduction
to Astronomy,” p. 333) aö á þenn-
an hátt sé auðveldast að gera sér
grein fyrir hvarfi og afturkonui
rákanna.
Þá kemur manni til hugar að
spyrja hvort ekki séu fjöll og dalir
á Mars eins og á jörðinni. Þessir
svokölluðu skurðir viiðast benda á
að svo sé ekki. Þeir eru þráðbein-
ir rétt eins og þeir liggi yfir slétt-
lendi. LoweH og Elamarion hafa