Syrpa - 01.01.1914, Blaðsíða 9

Syrpa - 01.01.1914, Blaðsíða 9
JARÐSTJARNAN MARS 71 Hitt tungliö er nefnt Phobos, það er að eins 3,750 mílur frá yfirborði Mars. Phobos ferðast einu sinni kringf um Mars á 7 kl. 39 mín. Mars snýst um íis sinn á 24 kl. 37 mín. Phobos fer því þrjár umferðir kring um Mars á hverjum degi. Mars- búum myndi því sýnast Phobos rísa í vestri og setjast 5| kl. síðar í austri. Tungl þessi sjást að eins í góCum sjónaukum. III. Ef Iitiö er á Mars með berum augum er hann rauðleitur að sjá. Sé hann athugaöur með sjónauka sjást á yfirborði hans dökk-grænir blettir og oft sjást stórirhvítir blett- ir sem hylja heimskautalönd stjörn- unnar. Dökku blettirnir breitast lítiö sem, ekkert. En hvítu blettirn- ir eða ,,pól‘‘-blettirnir, eins og þeir nefnast, stækka og minka og h verfa stundum algerlega. Þessar'breyt- ingar virðast háðar ftrstíðunum á plánetunni. Þegar miður er vetur á öðrum hnatthelmingnum er pól- bletturinn þeim megiu sem stærst- ur. Þegar vorar smá minkar hann uns hann nærri hverfur, eða hverf ur algjörlega. Herschel áleit því að pólblettirnir væru myndaðir af snjó sem félli á vetrunum og bráðnaði svo að sumrinu. Ef við tökum til dæmis norður-helming jaröarinnar, vitum við að um hávetur nær snjó- cg ísbreiðan langt suður eftir hon- um. Að sumrinu verður þetta svæði tiltölulega lítið. Það er því mjög líklegt að á jörðinni sæust pól-blett- ir, sem stækkuðu og minkuðu eftir árstíðum, ef hún væri athuguð frá Mars. Ef þessir póljblettir ft Mars eru sjnór þá hlýtttr að vera vatmsgufa í loftinu umhverfis hann. Að svo sé er enn ekki sannað. Menn hafa reynt að nota litsjána (spectro- scop) til að komast fyrir hið rétta, en útkoman veröur ekki sú sama hjá öllum. Huggins ogVogelgerðu fyrstu tilraunirnar 1867 og enn aðr- ar 1873. Þeir komust að þeirii niðurstööu að Mars hefði gufuhvolf sem væri mjög likt gufuhvolfi jarð- arinnar. Keeler og Campbell hafa gert margar og nfikvæmar athug- anir og niðurstaða þeirra er sú að vatn sé ekki til fi Mars hvort heldur sem vökvi eða gufa. Nýlega voru tilraunir gerðar við Lick stjörnu- turninn nteð enn nákvæmari verk- færum og benti úlkoma þeirra á að Keeler og Campbell væru réttir. Vorið 1908 tókst V. M. Slipher við Lovvell stjörnuturninn, í FlagstafiF að búa til mjög næmar myndaplötur og tók hann með þeim myndir af litbandi tunglsins og litbandi Mars. Tunglið hefir ekkert gufuhvolf — vatn er þar ekki til. Vatnsgufu- rákirnar í litbandi tunglsins myndu því orsakast af vatnsgufunni ígufu- hvolfi jarðarinnar. Iif vatnsgufaer til í gufuhvolfi Mars ættu því rák- irnar sem tilheyra henni að vera skírari í litbandi Mars en í litbandi*) tunglsins. Þetta tókst Slipher að sýna. Samt sem ftður er það víst að þar er mjög lítið um vatn. Ef pól-blettirnir eru snjór þá hlýt- ur að vera nógu mikill hiti ft Mars til að bræða hatin úr því blettirnir minka og hverfa. Að svo sé er *) ,,Litband“, ,,l.itbandsrákir“. — Ef lesariim æskir frekari útskýringa á þess- um orðum er honum bent á hina ágætu ritgerð dr. phil. Agústs Bjarnasonar í Skírnij 3. og 4. hefti 1910, meðfyrirsögn- inni:, ^Efniíílíenninyin Nýja“.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Syrpa

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Syrpa
https://timarit.is/publication/499

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.