Syrpa - 01.01.1914, Blaðsíða 8

70
SYRPA
þrjátíu og átta-hundruðustu af aö-
dráttarafli jarðarinnar. MaBur sem
vigtar 160 pund á jörðinni myndi
vigta um 60 pund áMars. Ef Mars-
búar, séu þeir annars nokkrir, eru
ekki stærri en menn gerast hér þá
hljóta þeir að vera mjög léttir á sér.
Þegar Mars er næst sólu er vega-
lengdin milli þeirra um 135 miljón
mílur, þegar hann er fjærst sólu er
vegalengdin um 148 miljón mílur.
MeðalfjarlægS hans frá sólu er þv
um 141 miljón mílur. Meðalfjar-
Iægð jarðarinnar er um 93 miljón
mílur.
Umferðartími jarðarinnar ér 365
dagar. Umferðartími Mars er 687
dagar. Þar af leiðir að vegalengd-
in milli þeirra breytist mjög mikið.
Þegar Mars og jörðin eru í línu við
sólina en sitt hvoru megin við hana
(í conjunction), þá verður bilið milli
þeirra um 234£ miljón mílur. En
þegar þau eru sömu megin við sól-
ina (í Opposition) verður þetta bil
um 48| miljón mílur. Þetta kemur
fyrir með 780 daga millibili. Enn
fremur getur þessi vegalengd verið
nokkru meiri eða mintii eftir því
hvar pláneturnar eru staddar á
brautum sínum. Ef Mars er nálægt
sólnánd (perihelion) þegar jörðin
gengur milli hans og sólar þá verð-
ur vegalengdin milli þeirra um 35
miljón mílur, en ef hann er í sólftrrð
(aphelion) þegar svo stendur á, þá
verður vegalengdin 61 miljón mílur.
Þegar Mars sést bezt þá virðist liann
álíka stór eins og tuttugu og fimm
,,centa“ peningur í 650 feta fjar-
lægð. Einu sinni á hverjum fimtán
eða seytján árum kemst hann sem
allra næst jörðinni.
Brautin sem Mars ferðast eftir
kring um sólina er sporbaugur.
Lengri ás hans er um 283 miljón
mílur á lengd. Hringskekkja
(eccentricity) baugsins er 0.093.
Brautarflöturinn hallast 1 gr. 51
mín. að fleti sólbrautarbaugsins
(ecliptic). Ás plánetunnar hallast
urn 24 gr. 50 mín. nð brautarflet-
inum.
Fyrstu uppdrættir af Mars voru
gerðir af Fontana árið 1636. Sjón-
aukinn sem hann notaði var lítill
og óvandaður og eru því uppdrætt-
ir hans tálmyndir að eins. Hinir
fyrstu áreiðanlegu uppdrættir af
plánetunni voru gerðir af Huyg-
hens árið 1659. Dökkur blettur
likur stundaglasi í lögun er sýndur
á flestum uppdráttum hans. Stjörnu-
fræðjngar héldu lengi vel að hinir
dökku blettir sem sjást á yfirborði
stjörnunnar væru höf. Þeir nefndu
því þennan blett ,,Stundaglas“ haf-
ið. Hann er nú nefndur Syrtis
Major.
Með því að athuga þessa bletti
fanst Huyghens að Mars myndi snú-
ast um ás sinn einu sitini á 24klukku-
stundum. Síðar efaði hann aðþetta
væri rétt. Árið 1666 gerði því
Cassini nákvæmar athuganir og
taldist honum svo til að snúnings
tíminn væri 24 kl. 40 mín. Snún-
ingstími Mars er nú talinn að vera
24 kl. 37 mín. 22 sjö-tíundu sek.
Árið 1877, var stjörnufræðingur-
inn Asaph Hall að athuga Mars
með 26 þumlunga sjónaukanum í
Washington, D. C. Þessi sjónauki
var þá hinn stærsti í heimi. Hall
uppgötvaði þá að Mars fylgdu tvö
smá tungl. Hið ytra, sem nefnt er
Deimos, er um tíu mílur í þvermál
og vegalengd þess frá yfirborði
Mars er um 12,500 mílur. Um-
ferðartími þess ©r 30 kl. 18 mín.