Syrpa - 01.04.1917, Síða 17

SYRPA, 1, HEFTI 1917
15
gröfinni, lig-gur yfir henni ; og er
sagt að á henni hafi verið rúnaletur,
en þaS hefir algerlega máðst af, því
þarna hefir hellan legið í fimm aldir,
og enginn trékassi hefir verið yfir
henni til að hlífa henni, eins og
steinunum á hinum gröfunum.
Hellan er klofin í tvent eftir endi-
löngu. Leiðið er oft gert upp að
nýju, og lítur því ávalt út eins og
nýtt leiði. Eg týndi allar sóleyjarn-
ar, sem uxu kringum leiðið, og
geymi þær vandlega í bók ; get eg
gefið af þeim til vina minna, sem
kynnu að vilja eignast blóm, er
vaxið hefir á gröf þessa fræga ís-
lenzka fræðimanns’’.
Erá Reykholti héldu frúin og
presturinn til Kalmanstungu og
Surtshellis.
----— “í Kalmanstungu skild-
um við eftir hestana, sem við þurft-
um ekki að hafa með okkur, og
fengum þar mann til að fylgja okkur
að helli einum, sem er um hálfa
eða heila mílu burtu þaðan. Þessi
hellir liggur mitt í einni hinni ein-
kennilegustu sléttu, sem er til á
öllu íslandi, og er öll sléttan þakin
með hrauni, sem hefir tekið á sig
hinar einkennilegustu myndir og
liti, Sumstaðar er hraunið stökt
og gljáandi, og tekur á sig alls
konar kynjamyndir ; sumstaðar eru
geysistórar hellur, sem ýmist liggja
fiatar eða hafa hrúgast saman, og
hefir hraunflóðið storknað milli
þeirra. Aldur hraunsins má þekkja
af litununi á því ; hefir það alls kon-
ar blæ, frá ljósgráum að kolsvörtum
lit. Hæðirnar umhverfis eru dökk
ar, og sker litur þeirra af við hvítu
jöklana, sem standa á bak við þær.
Jökulbungurnar hverfa sjónum í
fjarska, svo að tilsýndar eru þær að
sjá eins og geysistórt íshaf. Einn
af jöklum þessum er géysihár, og er
alt af skýjum hulinn efst ; en gljá-
andi jökulkápan nær langt niður í
dal. Hæðirnar eru allar með slétt-
um brúnum og hafa allar sömu lög-
un, eg sá að eins eina með ójöfn-
um brúnum, Yfir öllu þessu hvílir
dauðaþögn, og hinn lífiausi eyðilegi
svipur, sem enginn getur gert sér
ljósa grein fyrir nema sá, sem hefir
séð þessa miklu, norðlægu eyði-
mörk,
‘'Surtshellir er í miðju hrauninu.
Mig undraði stórum, þegar eg sá
hellismunnann alt í einu fyrir fram-
an okkur. Hann er hér um bil sex
faðma djúpur og um fimtán feta
víður. Það er ægilegt að sjá alt
það stórgrýti, sem hrúgast hefir
saman kring um hellismunnann.
Hvergi nema í þessuni eina stað, er
unt að komast niður í hellinn.
“Við komustum niður með því
að skríða á höndum og fótum.
Komum við fyrst í löng og breið
göng, sem lágu fyrst nokkuð nið-
ur á við. en síðan beint áfram. Eg
gizkaði á að hellirinn væri um átján
feta hár, þar sem hann er lægstur,
og á stöku stað er hæðin upp undir
þakið yfir sextíu fet. Út frá aðal-
hellinum liggja nokkrir afhellrar, en
engin göng eru á milli þeirra, og
urðum við jafnan að snúa aftur í
aðalhellirinn úr hverjum þeirra.
Flestir þessara afhella eru þröngir
og lágir, þó eru nokkrir þeirra all-
stórir.
“í einurn afhellinum var mér
sýnd stór hrúga af beinum, og var
mér sagt að þau væru leifar af
sauðfé og öðrum skepnum, sem