Syrpa - 01.04.1917, Qupperneq 81

SYRPA, 1. HEFTl 1917
79
Kóngulœr \inna
í verksmitSju.
f cinni stærstu raælinga-áhalda verk-
smiðju, scm til er á Englandi, erukóngu-
lær notaðar til vinnu, og eru þarfari
flestum verkamönnum þar. Hlutverk
þeirra er að spinna liinn örmjóa þráð,
sem er notaður í liin svo nefndu ,;kross-
hár“, er afmarka nákvæmlega miðdepil-
inn í stækkunarglerunum í sjónpípum
mælingarmanna.
Kóngulóarvefur er, enn sem komið er,
eina efnið, sem unt er að nota í þessi
,,krosshár“ í slíkum áhöldum. Þótt
þráðurinn sé naumast sýnilegur með ber-
um auifum, verður hann álíka ffildur og
þumalfinj<ur á manni í liinum sterku
stækkunarglerum. Er nokkurir gallar
væru á þræðinum, mundi svo mikið bera
á þeim við slíka stækkun, að ómögulegt
væri að nota hann.
Reynt hefir verið að nota mannsliár í
staðinn, en svona mikið stækkað sýnist
það á borð við óheflaðan staur. Manns-
hár er ennfremur gagnsætt, en „krosshár-
in“ mega ekki vera gagnsæ.
Á tveggja mánaða tíma, sem þær
spinna, rekja kóngulærnar úr sér fleiri
þúsund álnir, sem eru undnar upp á
grindur úr málmi og geymdar þar til þarf
að nota þráðinn.
Meðan kóngulóin er að spinna, hangir
hún í lausu lofti á hinum ósýnilega
þræði sínum. Efri endi þráðarins er
festur við vfrgrind, sem stúlka snýr með
höndunum. Fyrst heldttr stúlkan á
kóngulónni í hendinni, þar til hún er
búin að festa þráðarendann, og þegar
hún reynir að renna sér niður, er endan-
um á augabragði fest við miðja vírgrind-
ina, sem um lcið fer að snúast; meðan
kóngulóin spinnur, heldur stúlkan áfram
að vefja upp á grindina. Ein kónguló
getur spunnið fleiri hundruð fet í einu.
Kóngulærnar eru hafðar í stóru lier-
bcrgi, og eru þrjár stúlkur og ein
verkstýra látnar líta eftir þeim. Þegar
þacr eru ekki að spinna, eru þœr látnar
vera í stóru búri úr tré. Þeim eru mest
megnis gefnar flugur aÖ cta.
A vetrum deyja kóngulær þcssar vana-
lcga, svo þaÖ vcrÖur aÖ fá nýjar meó
hverju vori. Ekkimá taka hvaöakóngu-
ló sem er til þessa starfs — að eins stór-
ar, feitar kóngulær, sem geta spunnið
seigan og vel 'sívalan þráð, verða notaðar.
Stúlkurnar, sem hafa eftirlit meö
kóngulónum í verksmiðju þessari, eru alls
ekki hræddar viðþær eðabit þeirra. Þær
skoða þær sem gæludýr og þekkia þær
hverja frá annari, þær gefa þeim nöfn,
og gefa sum þeirra skringilega til kynna
íítlit kóngulónna og aðferðir þeirra við
starf sitt.
Fϗast og deyja.
Sextín og sjö menn deyja í heiminum
á hverri mínútu, cða dálftið meira en
einn á hverri sekútidu ; mcð öðrum orð-
um, það deyja 4020 manns á hverri
klukkustund um allan hcim, 96,480 á
dag, eða yfir 35 miljónir á ári. Þesst á-
ætlun cr bygð á því, að tala allra íbúa
jarðarinnar sé ein biljón og 700 -uiljónir.
En það má heita að á mnti hverium
einum sem deyr fæðist annar; svo
að mannfjöldinn í heiminum stendur að
heita má alveg í stað. Svo nákvæmlega
standast fæðingar og dauðsföll á að þcir
sem Jiafa rannsakað það efni segia. að
hlutfallið breytist naumast nokkuð.
Þess vegna stendur fólkstalan yfirlcitt í
stað í lieiminum.
Fyrsti kvenfrelsispostuli.
Fvrsti kvenfrelsispostulinn var karl-
maður. Erasmus frá Rotterdam, hinn
nafnkendi hollenzki fræðimaður og guð-
fræðingur, sem var uppi á 16. öldinni,
hélt fram fullum réttindum kvenna.
„Konur eru flón“, sagði maður nokkur
við hann.
„Flónslega mælt“. svaraði Erasmus mcð
liægð.
„Lætur þú þér detta í hug að kvenfólk
láti sér koma saman um nokkuð?" spurði
aunar maður hann.
„Geta karlmenn látið sér koma samau
um nokkuð?" spurði Erasmus.
Undarlegt er það, hversu sjaldan mynd
af Erasmus sést í ritum kvenfrelsisvina.
Brautryðjendurnir gleymast oftast nær
fljótt.