Syrpa - 01.08.1920, Blaðsíða 45

S V R P A 267
,aS hér hefcSu tveir hnettir rdkist á mecS ógurlegum ihracSa, bácSir
(þessir hnettir voru dimmir eSa svo litiÖ lýsandi, aS þeir voru fyr-
(ir neðan 12. birtufloklk. Slys þetta hafði í raun og veru viljacS
(til á 18. öld, iþó þacS sæist fyrst hér á jörcSu 1901, því fjarlægð
(hnatta þessara, sem rákust á, var aS minsta kosti 1 20 ljósár. ViS
hinn ógurlega smell og högg, er hnettirnir rákust saman, breyttust
þeir í ofsaibál, sem hlýtur aS hafa veriS mörg þúsund sinnum birtu-
imeira en sól vor, en af því högg vanalega kemur skáhalt á hnött,
sem fyrir verSur, kemst hann á afskaplega hreyfingu um möndul
isinn, og efnin, sem fuSra upp og verSa aS logandi gufu, þeyttust
leins og úr flugeldalhjóli í allar áttir um nágrenni himingeimsins
\meS 700 km. hraSa á sekúndu. Kringum stjörnuna mynduSust
af hinum útköstuSu gufum tvö hringmynduS, rafmagnsglitrandi
iský, sem þutu burt frá miSíhnettinum af sprengiaflinu og snerust
isvo í kringum hann, en ný og ný gufuskot þeyttust út frá bálinu
\og mynduSu nöklkurskonar lofthvolf kringum hnöttinn meS sí-
/feldri ólgu og umróti; ljósbrotiS í þessu gufulfhvolfi orsakaSi lit
(breytingar stjörnunnar. Smátt og smátt féllu stærri agnirnar aft-
lur niSur á aSalbáliS, en hinar smæstu fóru út í geiminn. Tveir
ihnettir höfSu nú sameinast í eina ofsa heita sól meS þykkum gufu-
iskýjum alt í kring, sem draga úr ljósmagninu, en eru samsett af
Jéttustu efnum: vatnsefni, helium og þokustjörnu-efni^ en þaS er
isérstakt efni, sem hvergi finst nema í stjörnuþokum.
Seinasta stjarnan af þessu tæi sást í Tvílburamerki 12. marz
(1912 og var Iþá í 4. röS, daginn áSur hafSi hún, án þess menn
vissu af því fyr en á eftir, komiS fram á ljósmyndaplötu og var þá
í 5. röS, hinn 10. marz hafSi sami blettur himins veriS ljósmynd-
laSur og þá var þar engin stjarna og þó sýndi myndin allar stjörnur
iniSur í I 1. röS; samt þykjast menn síSar hafa komist aS því, aS
Btjarnan muni hafa veriS til, áSur en þessi atburSur gerSist, en
mjög dauf og lítil, í 15. röS. Hinn 14. marz var stjarnan björt-
lust, en komst þó eklki mikiS upp úr 4. flokki, eftir þaS fór hún
pSum aS dofna og var í miSjum maí komin niSur í 7. röS. Litur
istjörnunnar var töluvert breytilegur, oft grænn, stundum rauSleit-
iur. Litrákaband þessarar nýju stjörnu sýndi, auk vatnsefnis, sem
ioft gaus upp meS miklu afli, helium, járn, titan, kalk og ýms önn-
ur efni, sem til eru í sólunni, en merkilegast var, aS vísindamenn í
iBonn viS R'ín fundu þar líka uranium, radium og radium-eman-
lation, sem aldrei höfSu fundist áSur í nýjum stjörnum. Hér var
þll röSin af efnaframlþróun þeirri, sem vísindamenn á seinni árum