Nýjar kvöldvökur - 01.01.1934, Blaðsíða 13

Steindór Steindórsson frá Hlöðum.
UNDRADÝR Á JAVA.
Oft heyrum vér í ferðasögum frá fjar-
lægum löndum sagnir um ýms undradýr,
annaðtveggja ferleg skrýmsli eða þá bú-
in einhverjum dularmætti eða furðuleg á-
sýndum. Einkum má lesa um margt slíkt
í gömlum ferðabókum. En eftir því sem
þekkingin hefur aukizt, hefur hver sagan
af annari verið kveðin niður af raunsæj-
um vísindamönnum, en margar þeirra
verða samt furðu lífsseigar, enda sum-
um beinlínis haldið fram í gróðaskyni.
Þannig er því farið um sögu þá er hér
greinir.
Allt frá því er Darwin kom fram með
þróunarkenningu sína, nokkru eftir
miðja síðastliðna öld, hefur mönnum
leikið forvitni á að finna sem flesta
milliliði milli dýraflokka og tegunda.
Einkum hefur áhugi manna beinzt að
»liðnum sem vantaði« á milli manna og
apa. Því ber heldur eigi að neita, að ótal
margar minjar hafa verið grafnar úr
jarðlögunum, sem sanna kenningu Dar-
wins, og alltaf fjölgar milliliðunum og
alltaf færast menn nær og nær því marki
að geta samið ættartölu nútíma dýranna.
Austur á Java í Indlandseyjum fann
franskur læknir, Dubois að nafni, 1891
leifar af lífveru, sem svipar mjög bæði
til apa og manna, og nefnd hefur verið
hinn upprétti apamaður, og af sumum
verið talinn forfaðir manna, eða einskon-
ar millistig milli apa og þeirra. En þær
steingerðu beinleifar, er Dubois fann,
voru svo litlar, að erfitt var að gera sér
hugmynd um hvernig apamaður þessi
hafi litið út. Það má því nærri geta að
heldur hafi lyfzt brúnin á fræðimönnun-
um, þegar fregnir tóku að berast um það,
að ennþá lifði 1 frumskógunum á Java
dýrategund, sem hvorttveggja í senn líkt-
ist apa og manni.
Þetta var að vísu engin nýjung. Allt
frá 18. öld hafði þessari sögu skotið upp
við og við. En nú á síðustu árum fékk
hún nýjan lífsþrótt og' jafnvel áreiðanleg
tímarit fluttu frásagnir um apamann
þenna.
íbúarnir þar á eyjunni þóttust þekkja
hann, og honum var gefið nafnið Orang
pendek. Spor hans fundust hingað og
þangað, og ýmsir kváðust hafa séð hann,
og einn höfundur gaf út svohljóðandi
lýsingu: Orang pendek er hér um bil 80
—150 cm. hár. Hann er dökkbrúnn á lit-
inn og alhærður, en sérstaklega er höfuð-
hár hans þétt og mikið. Hann er rófu-
laus, gengur uppréttur og snýr hælunum
fram. Hann er ekki sérlega handleggja-
langur, og klifrar ekki. Hann er mjög
mannfælinn, og flýr jafnskjótt og hann
mætir manni og gefur þá frá sér undar-
legt hvískurhljóð, en um leið gapir hann
svo að hinar 4 stóru augnatennur sjást.
Fæða hans er ungt grænmeti, aldin, orm-
ar, lindýr og slöngur. Hann leitar oft að
fæðu undir stórum tréstofnum, sem hann
getur velt við, því að hann hefur krafta
í kögglum. Stundum étur hann sykurreyr
eða stelur banönum úr görðum manna.
Helzt lítur út fyrir að hann lifi í flokk-
um, en óvíst hvort hann byggir hreiður
eins og Orangutaninn.
Eins og lýsing þessi ber með sér, þótt-