Nýjar kvöldvökur - 01.01.1934, Blaðsíða 47

NYTJAJURTIR
41
telja fornfræðingar þær frá annari eða
þriðju öld eftir Krist.
Nú á dögum er rúgur mest ræktaður
af slafneskum og germönskum þjóðum.
Má svo segja, að ræktun hans sé nær ein-
göngu í belti, er nær frá Norðursjó og
Ermarsundi austur um Evrópu allt til
Úralfjalla, enda eru þjóðir þær, er
þar búa, höfuðneytendur rúgsins. Rúss-
ar og Austur-Evrópuþjóðirnar hafa
um langan aldur verið fremstar í flokki
með rúgyrkju, en mikið er einnig fram-
leitt í Þýzkalandi, Austurríki og á Norð-
urlöndum. Lítilsháttar rúgyrkja er í
Norður-Ameríku.
Rúgur gerir ekki mjög harðar kröf-
ur til jarðvegs. Víða, þar sem hann er
ræktaður, er jarðvegur sendinn og bland-
aður ísaldarleir, enda lá jökull ísaldar-
innar mjög yfir löndum þeim, sem nú
eru helztu rúglöndin, og hefir hann látiö
eftir sig minjar miklar í jarðvegi þeirra
°g byggingu allri. Það má einnig segja,
að rúgurinn sé all-kuldaþolinn, þótt ekki
nái hann þar byggi. Til marks um kulda-
þolni hans er, að í Noregi er kleift að
rækta rúg norður á 69° 38’ n. br., og
suður í Sviss er hann sumstaðar ræktað-
ur í 2100 m. hæð yfir sjó. Hinsvegar
kann hann illa sterkum hita, þrífst t. d.
illa sunnan Alpafjalla fyrir hita sakir. Á
hann þannig heima í tempruðu loftslagi.
Allmörg afbrigði eru til af rúgi, en
þó færri en af ýmsum öðrum yrkiplönt-
um. Um Norðurlönd og víðar, einkum í
köldum löndum, er mest ræktaður vetr-
arrúgur, er honum sáð að hausti, hefst
þá sprettan, en plönturinar lifa af vetur-
inn, og Ijúka vexti sínum næsta sumar,
og þá er upp skorið það er sáð var til.
Fæst með þessu móti nokkru lengri vaxt-
artími, en ef sáð er og uppskorið sama
sumarið. I Svíþjóð er ræktað sumstaðar
eins konar tvíært afbrigði af rúginum.
Er hann þá sleginn sem grænfóður fyrra
sumarið, en hið síðara ber hann blóm og
þá þroskast korn hans.
Rúgkornið er að mestu notað til brauð-
gerðar, þó er nokkuð af því notað til öl-
og brennivínsbruggunar. Rúgbrauð er
sem kunnugt er dökkt á lit, næringar-
mikið og heldur lengi bragði sínu án
þess að skcmmast. Hálmurinn er notaður
til ýmissa hluta, þar á meðal í mottur,
bönd, til pappírsgerðar og fleira.
Fáar frásagnir eru um það, að reynt
hafi verið að rækta rúg hér á fyrri öld-
um. En er Klemens Kristjánsson á Sáms-
stöðum hóf kornyrkjutilraunir sínar,
sem síðar mun nánar getið, gerði hann
einnig tilraunir með rúg og hefir hann,
þessi ár, síðan tilraunimar hófust, feng-
ið fullþroskaða uppskeru. Fullsnemt mun
samt enn að skera úr því til fulls, hvort
tiltækilegt verði að rækta rúg hér á landi
þótt ekki sé vonlaust um, að svo muni
reynast, því að kunnugt er það, að með
úrvali og kynbótum má oft skapa af-
brigði ýmissa plantna, sem þola harðari
lífskjör en aðaltegundin, sem þær eru
runnar af.
(Framhald).
6