Nýjar kvöldvökur - 01.01.1934, Blaðsíða 48

BÓKMENNTIR.
Tvær l/óðabœkur.
Hulda: Þií hlustar Vör. Ljóða-
flokkur. Þorsteinn M. Jónsson,
Akureyri.
Álfur frá Klettstíu: Úlfablóð.
Ljóð. Reykjavík 1933. Útgef-
andi: Vilh. S. Jóhannsson.
Það mun tæplega vera ofmælt, að í
engu landi hafi verið gefnar út jafn
margar ljóðabækur í hlutfalli við mann-
fjölda og á íslandi. Hafa sumir amast
við þessu og talið ljóðagerðina hálf-
gildings þjóðarlöst á íslendingum og bent
á það, að margt af kveðskap þeirra seint
og snemma hafi verið rímhnoð og leir-
burður, sem ekkert varanlegt gildi hafi
haft, en verið okkur fremur til skamm-
ar í menningarlegu tilliti, eins og dugg-
arabandsprjónlesið og annar heimilisiðn-
aður undanfarandi alda. Ennfremur hef-
ur verið bent á það, að ljóðagerð færi
yfirleitt þverrandi í umheiminum og
þætti nú vera orðin úrelt íþrótt.
Þessi síðarnefnda ástæða er fremur
léttvæg. Satt er það að vísu, að fátt er
nú uppi meðal stórskáldanna af ágætum
ljóðaskáldum, sem jafnist á við snillinga
nítjándu aldarinnar. Þeir, sem einhvern
neista hafa þegið af hinni heilögu glóð,
snúa sér frekar að því að skrifa skáld-
sögur, stór og þykk bindi, sem seljast
fyrir mikla peninga. Engin sönnun er
fyrir því, að hér sé um neina æskilega
framþróun að ræöa í heimi listarinnar.
Hitt liggur beinna við að álykta, að
skáld nútíðarinnar séu orðin engu minni
Mammons vinir, en Mímis, þeir kunni
betur en fyrirrennarar þeirra, að haga
sér eftir lögmálum kaupsýslunnar utn
framboð og eftirspurn og séu þessvegna
ekki að leggja höfuð sín í bleyti til þess
að grafa eftir því gulli, sem ekki er selj-
anlegt fyrir nokkurn leir. Hitt borgar
sig betur á mælikvarða hagsmunanna,
að selja leir sinn í þykkum bindum fyrir
gull. Eins og það kostar miklu minni
andlega áreynzlu að rita óbundið mál,
heldur en ljóð, eins kostar það minni
áreynslu að lesa það. Og öll nútímamenn-
ingin stefnir að því, að menn þurfi ekki
í gáfnafarslegum efnum, fremur en öðr-
um að steyta fót sinn við steini. Bráðum
hætta menn einnig að nenna að lesa
skáldsögurnar. Kivikmyndir og útvarp
taka af mönnum alla fyrirhöfn hugsun-
arinnar og um leið alla gleði hennar.
Slík »menningartæki geta orðið tvíeggj-
uð og guð má vita, hvort þau verða ekki
menningunni frekar til falls, en viðreisn-
ar. Þau ráðast a. m. k. eins og freistar-
inn að manninum, þar sem hann er veik-
astur fyrir. Við ekkert er honum eins
meinilla og að þurfa að hugsa. Þau bjóða
honum upp á þau »þægindi«, að taka það
ómakið af honum og gera hann að and-
legum undirmylking.
En snúum okkur aftur að ljóðagerð-
inni. Þó að rímurnar þættu stundum ó-
kræsilegar og píndar fram á horleggjum
vankunnandi listar, þá náðu höfundar
þeirra sér samt sem áður alloft niður í
mansöngvunum og þar glitrar ósjaldan á
perlur í sorpinu, sem friðþægja fyrir all-
ar syndir Edduhnoðsins og sanna, að
þarna voru ekki aðeins að starfi elju-
miklar sálir, heldur sálir, sem einnig
áttu til brennandi sárar tilfinningar og
djúpar andlegar þi’ár. Gegn um kotungs-
flíkur rímunnar skín í ljóðagáfu, sem