Sjómannadagsblaðið - 01.06.1992, Síða 28

26
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
stærð af fiskiflota, sem nýtt geti stóra
árganga, þegar þeir gefast vegna þess
að þá sé nauðsyn mikillar grisjunar,
og fullnýtingar aukinnar fiskgengdar
til að mæta aflatregðu annarra ára.
Stækkun auðlindarinnar
Það er margt, sem gefur ástæðu til
að það geti reynst þjóðinni alröng
stefna að minnka fiskiskipaflotann.
Og er þá fyrst að nefna möguleikana
á stækkun auðlindarinnar.
Kvótakerfið hefur leitt til þess að
allt snýst um að skipta kökunni, sem
fyrir var, en hitt setið á hakanum að
leita fyrir sér í nýjar vannýttar fisk-
tegundir. Að því verkefni hefði átt
að beita stærstu skipunum, sem bezt
voru fallin til djúpslóðaveiða, þar
sem ónýttar tegundir kunna að halda
sig í veiðanlegum mæli. Stærstu og
afkastamestu frystitogararnir hafa
mesta burði til að ná árangri á djúp-
slóð. í stað þess beinist sókn þessara
stóru skipa í að ná til sín sem mestu af
fiskafla, sem smærri skip geta nýtt
með jafngóðum árangri, ef ekki
betri.
Undir núverandi kerfi er ekki hægt
að stýra stærsta hluta flotans til
þeirra veiða, sem gætu stækkað auð-
lindina.
Fiskiskip, sem hafa yfirburða af-
komu kaupa sér þann kvóta, sem
gefur mestan arð og taka þannig til
sín verðmætustu tegundir eins og
þorsk. Verði núverandi kerfi staðfest
til framtíðar, verða okkar stærstu og
afkastamestu skip fljótlega komin
með svo miklar aflaheimildir í núver-
andi kvótabundnum tegundum að
enginn veiðitími verður á lausu til
veiða á vannýttum tegundum og ekki
getur sjávarútvegsráðherra stýrt í
vannýttar tegundir skipum, sem
þegar hafa fullt vekefni og útgerðir
skipanna gera kröfu til að fá að nýta,
enda greitt fyrir þær fé til annarra
útgerðarmanna. Það er augljóst að
það kerfi, sem við búum við, hvetur
ekki til tilraunaveiða. Til hvers
skyldu stórútgerðarmenn leggja í
það, þegar þeir geta safnað að sér
þorskkvóta frá smærri skipum.
Það er þessvegna alveg ljóst að þó
að hér hafi eingöngu verið tekið
dæmið um frystitogara, þá getur
hæglega komið upp sú staða í öðrum
útgerðarflokkum fiskiskipa.
Allt stefnir í að innan núverandi
kerfis verði smábátaútgerð keypt
upp af stærri og stærri útgerðum. Það
er ekki æskileg né jákvæð þróun fyrir
atvinnumál í þessu landi og ekki
heldur fyrir nýtingu slóðarinnar, þar
sem hún nýtist bezt innan 12 sjóm.
markanna af minni gerðum bátaflot-
ans. Stór galli á núverandi kerfi er að
mjög erfitt er fyrir nýja aðila að hefja
útgerð.
Óveiddi fiskurinn gengur síðan í
erfðir um alla framtíð og ekki verður
séð að stjórnvöld hafi neitt um það
að segja í framtíðinni hvort né hvar
þessi fiskur verður til viðhalds og
tryggi atvinnu og byggð í landinu.
Allir geta keypt fisk á fiskmörkuð-
um, en óveiddur fiskur gengur ein-
göngu kaupum og sölum milli út-
gerðarmanna, sem eiga skip.
Vannýting hefðbundinna
stofna
Auk þeirra deilna, sem uppi eru
um hugsanlega vannýtingu þorsk-
stofnsins, er um aðra vannýtingu að
ræða, sem ekki er umdeilanleg. Okk-
ur vantar nú þegar flota til ýmissa
sérveiða og valda því stjórnunarmi-
stök.
Leyfi til loðnuveiða hafa verið gef-
in of seint undanfarin haust og það
hefur haft í för með sér að við höfum
ekki átt skip til að ná þeim afla sem
leyfður var, þegar loks leyfið var
veitt. Hundruðir þúsunda af loðnu
hafa af þessum sökum farið forgörð-
um og margra milljóna verðmæti.
Þá sýnist svo nú, að skip vanti til
veiða á úthafsrækju, til að veiða það
sem leyft er, sem er áreiðanlega allt-
of lítið. Auðvitað verðum við jafnan
að gæta okkar á því að veiða ekki um
of úr lífríkinu æti undan þorskinum,
sem við þurfum að vernda mest okk-
ar fiskitegunda, en við verðum einn-
ig að gæta þess að nýta fisktegundir,
sem greinilega er meira en nóg af, og
svo er um úthafsrækjuna.
Stjórnun á úthafsrækjuveiðum
sýnast algerlega útí hött. Kvótaskipt-
ingáþeim veiðum, 20 til 30þús. tonn
árlega skipta engu máli um vöxt eða
viðgang úthafsrækjunnar. Hún er
finnanleg í það miklu magni, að það
væri stofninum aðeins til góðs að
veitt væri meira úr honum. Þorskur-
inn hefði nóga rækju til að éta þótt
veitt væri meira, og það er hann en
ekki veiðarnar, sem ráða mestu um
vöxt og viðgang rækjustofnsins og
því gildir að taka úr þeim stofni eins
og loðnustofninum sem svarar því
sem þorskur leyfir.
Þá er að nefna skarkolann, þar
sýnist svo að við höfum farið úr ösk-
unni í eldinn með nýtingu á skarkola-
stofninum, þegar við tókum hann inn
í kvótann. Skarkolinn veiðist með
öðrum fiski í ýmis togveiðarfæri allt í
kringum land. Það er mjög misjafnt
milli ára hvar kolinn heldur sig og í
hve miklu magni. Þetta veldur því að
skip ýmist ná ekki kvótanum eða
henda honum í sjóinn aftur, þó ekki
sé verið að leggja sig sérstaklega eftir
tegundinni eftir því hvort þeir fá
skarkola sem með afla eða ekki.
Þetta á auðvitað ekki alltaf við, en
þegar einu tonni er hent er það ein-
faldlega einu tonni of mikið. Það á
nú þegar að taka kolann aftur út úr
kvóta til að koma í veg fyrir slys eins
og þekkt eru frá sl. ári.
Sofið á verðinum
Enn er svo að nefna kvótakerfis-
stefna hefur tekið svo rækilega at-
hygli stjórnvalda að vanrækt hefur
verið ekki aðeins það sem að ofan er
nefnt, vanrækslu á leit að nýtingu
nýrra fisktegunda, heldur höfum við
vanrækt þá möguleika, sem gefizt
hafa til sóknar á mið annarra þjóða.
Við höfum sofið á verðinum í samn-
ingum við aðrar þjóðir í Norður-Atl-
antshafi um gagnkvæmar veiðiheim-
ildir. Varðandi veiðiheimildir við
Austur-Grænland höfum við ekkert
aðhafst til þess að ná veiðiheimildum
þar, þó það hafi legið fyrir sl. 3^4 ár
að þar mætti semja um veiðar á sömu
nytjastofnum og við veiðum hér við
land. Það þýðir ekkert fyrir okkur að
berja hausnum við steininn í þessum
efnum, þó svo að um sé að ræða sam-
eiginlega stofna eins og þorsk, karfa
og grálúðu, sem við teljum fullnýtta á