Sjómannadagsblaðið - 01.06.1992, Blaðsíða 70

68
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Reykjavík og meiri verzlunarstaður,
að Skúla þótti ónóg rými í Hafnar-
firði fyrir húsakost Innréttinga.
í kringum stofnanirnar átti að
myndast fjölmenn byggð sem og varð
á þessa tíma vísu. Grunnurinn hafði
verið lagður að Reykjavík, sem höf-
uðverzlunarstaðar.
Örlagavaldur Hafnarfjarðar varð
hraunkarginn argi, sem umkringdi
fjörðinn. Menn höfðu ekki tæki til að
byggja stórt í hrauninu og þar var
aðeins rúm til að skjóta niður koti
hér og þar. Aðalbyggingarslóð Hafn-
arfjarðar var Akurgerðisland og það
var lagt undir verzlunarhús staðar-
ins.
Hamarkotsmölin var aðeins mjó
ræma við sjóinn og Flensborgarsvæð-
ið þótti ekki gott byggingarsvæði.
Það var í allan máta rýmra í
Reykjavík fyrir sjónum manna til
framtíðar framkvæmda og fólksfjölg-
unar.
Með þeim hófst
150 ára ófriður
Jafnt og Skúli gerði 1752 uppá milli
Reykjavíkur og Hafnarfjarðar sem
verzlunarhafna, hafði hann fært
Hafnfirðingum og verstöðvunum við
sunnanverðan Flóann það veiðarfær-
ið, sem átti eftir að verða þeim drjúgt
til bjargar, þó vannýtt væri, og því
fylgdi hundrað og fimmtíu ára ófrið-
ur við Faxaflóa. Honum lauk laust
fyrir nítján hundruð. Það var tekið á
móti netunum með þeim hætti, sem
hefðbundinn hefur reynst í íslenzkri
fiskveiðisögu. Netin voru sögð stór-
hættulegt veiðarfæri og nauðsynlegt
að sýna mikla gát í netalögnum. Eins
hafði verið tekið við lóðinni, þegar
menn hérlendis reyndu fyrir sér á
17du öld veiðar með lóðum, en á
18du öldinni voru menn teknir að
venjast önglunum. Þeir reyndust
ekki eins hættulegir og menn héldu
og urðu nú „umhverfisvænt“ veiðar-
færi, þegar menn töldu vera komið
annað verra.
í Gullbringusýslu mátti róa á 2ja
mannafari með 20 öngla, eða tvær
lóðir í róðri, en menn máttu beita út
aftur ef vel aflaðist jafnvel fjórum
sinnum. Róa mátti með 4 net á 2ja
mannfari, en 8 net á 4ja mannafari.
Netin voru 15 möskva djúp og tæpar
5 tommur á legg, ein alin á milli fláa
og lengd á tein 30 faðmar, flotholtið
var tré. Netin reyndust fisksæl og því
brugðið hart við að takmarka notkun
þeirra. Þau voru sögð spilla veiði,
fæla fisk af miðunum og stöðva fisk-
göngur. Hafnfirðingar og Garð-
hverfingar fengu á sig mikinn laga-
bálk um netaveiðar 1782. Þar er sagt
að netaveiðar hafi aukist svo stórlega
frá því um miðja öldina, að ástæða sé
til að taka í taumana, allt of mörg net
séu lögð á lítið svæði og of snemma
árs. Samkvæmt þessu var bannað að
leggja þorskanet á Hafnarfjarðar-
miðum frá 21. marz, en þá átti fiskur
að fara að ganga inn. Menn áttu að
fiska fyrst með önglum og áttu þær
veiðar að gera menn vara við vorfisk-
göngunni og þá komin tími til að
leggja netin. Fyrst átti þó hreppstjóri
að tilnefna menn til að þreifa fyrir sér
í netafiskiríinu, og gæfi það góða
raun mátti almenningur hefja róðr-
ana. Sektir lágu við að leggja net í
Lónakotsdjúp, þar átti fiskurinn að
ganga inn í Hafnarfjörð. Á hraunið
úti fyrir, sem náði frá því móts við
Óttarsstaði að Hvaleyrarhöfða mátti
heldur ekki leggja net af því að talið
var að fiskurinn hryggndi þar.
Innan þessarra megintakmarkana
voru svo ýmsar aðrar. Við norðan-
vert Lónakotsdjúp mátti ekki leggja
nær Djúpinu en svo að Höfðatá bæri í
Vífilfell. En sunnan við Djúpið mátti
ekki leggja net vestar en að Hlíð í
Esjuháls. Ekki mátti leggja net norð-
ar í fjörðinn en svo að Setberg bæri í
Vífilfell og að sunnan megin ekki
vestar en að Hrúðurkletta bæri í
Keili og til austurs inn fyrir Straum.
Samkvæmt þessu mátti leggja
þorskanet á Hafnafjarðarmiðum á
slóð sem var alls um 500 faðmar að
lengd og 100 faðmar á breidd.
Öll reyndist þessi fiskveiðireglu-
gerð með líkum hætti og nú gerist.
Þorskurinn skeytti henni litlu og sum
árin engu, lét ekki sjá sig eða synti í
kringum hið lögboðna svæði.
Islendingurinn lét sig þó ekki, reri
eftir sínum reglum í von um að það
tækist að fá þorskinn til að fylgja
þeim og þessi barátta hefur staðið
framá okkar daga sem kunnugt er.
Hvorugur hefur breytt hegðan sinni
íslendingurinn eða þorskurinn, og
hvorugur skilið annan, íslendingur-
inn ekki þorskinn og þorskurinn ekki
Islendinginn. Það vildi svo verða,
sem segir í Jarðarbókinni 1703, en þá