Sjómannadagsblaðið - 01.06.1992, Blaðsíða 82

80
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
kútter og eignaðist fleiri slíka í félagi
við aðra. Skonnortu, sem strandað
hafði hér við land keypti Þorsteinn
og átti um skeið og gerði hana eitt-
hvað út, en seldi hana fljótlega til
Danmerkur. Síðasta skip Þorsteins
var Blue Bell, lítil skonnorta. Það
skip strandaði suður í Garði og lauk
þar með skipaútgerðarsögu Þor-
steins.
Verzlunarrekstur Þorsteins var
meiri en útgerðarreksturinn eins og
verzlunarhús hans sýndu. Hann
reisti stórt verzlunarhús og fisk-
geymsluhús og vöruskemmu á Ham-
arskotslóðinni og voru það reisuleg-
ustu byggingar í Hafnarfirði á sinni
tíð. Hér verður ekki rakinn hlutur
Þorsteins á öðrum sviðum í Hafnar-
firði, sem kennara, skólanefndarfor-
manns við Flensborg, hreppsnefnd-
armanns, leikstjóra, og leikritahöf-
undar og greinar skrifaði hann
margar, ekki sízt lét hann netastyrj-
aldirnar við Flóann mikið til sín taka.
Hann var ekki hrifinn af togurunum
þegar þeir komu í Faxaflóa. Hafn-
firðingar minnast Þorsteins fyrst og
fremst sem brautryðjanda í þeirri
þilskipaútgerð, sem varð þar síðar og
staðnum mikil lyftistöng.
Maðurinn að tjaldabaki
Samtímamaður Þorsteins í Hafn-
arfirði var maður, sem þekktur er í
landssögunni, sem einn af merkustu
mönnum síns tíma, Þórarinn Böðv-
arsson, sem fyrst var prestur í Vatns-
firði, en síðar í Görðum frá 1868 til
dauðadags 1895. Hann var prófastur
í Kjalarnesþingi í 21 ár og alþingis-
maður Gullbringu- og Kjósarsýslu í
23 ár. Séra Þórarinn kom víða við í
félags- og framkvæmdasögu Hafnar-
fjarðar á sinni tíð og var einnig frum-
kvöðull þar í útgerð. Segja mætti að
engin ráð væru nema séra Þórarinn
kæmi þar til. Hann var eins og fram
er komið í félagi við Þorstein um
kaupin á skonnortunni Dagmar.
Hann var og sá er fyrstur keypti
enskan kútter. Þórarinn kemur víða
við og það er eins og hann hafi ætíð
hönd í bagga þegar um einhverjar
framkvæmdir er að ræða í sókninni.
Æviferil séra Þórarins eiga Hafnfirð-
ingar rakinn í 50 ára Minningarriti
Flensborgarskóla.
Hafnfírðingar missa af
morgunlestinni
Áður hefur það verið rakið hér í
sögunni, að þrisvar sinnum kom það
til að stjórnvöld gerðu uppá milli
Reykjavíkur og Hafnarfjarðar, og
héldu fram hag Reykjavíkur og
mestu máli skipti í þeim hlutaskipt-
um að Innréttingarnar voru settar
niður í Reykjavík 1752.
Reykjavík var vissulega búin að
festa sig í sessi á síðara hluta 19du
aldar, sem höfuðstaður landsins, þar
var allt stjórnarsetrið og Reykjavík
orðin mesti verzlunarstaðurinn. Inn-
réttingar Skúla höfðu lagt grunninn
að Reykjavík sem iðnaðar- og verzl-
unarstaðar.
Reykjavík hafði einnig tekið að
vaxa í árabátasókninni uppúr 1870,
en áður hafði þar verið lítil sjósókn,
nema í heimræði mest á 2ja manna-
förum og þá innmið. Það voru þeir,
sem nú myndu kallaðir Vesturbæing-
ar, svo sem Hlíðamenn, Selsbændur,
Ánanaustamenn og Grjótamenn,
sem juku árabátaútveginn í Reykja-
vík með sókn á sexæringum og áttær-
ingum á útmið í flóanum.
Með kaupum Geirs Zoéga og fé-
laga hans á Fanneyju, 26 tonna jagt,
(mæld 13 tonn), komst einnig skriður
á þilskipaútgerð Reykvíkinga og
Seltirninga og í þessum stöðum sem
lágu saman og voru sem eitt í þil-
skipaútgerðinni, voru komin á
níunda áratugnum ein 15 lítil þilskip,
jagtir og galiasar og litlar skútur.
En jafnt þessu að Reykvíkingar
juku sóknina á síðustu áratugum ald-
arinnar tók sóknin að dragast saman
í byggðunum, á ströndinni suður af
Reykjavík og einkum á tíunda ára-
tugnum, og þegar Reykjavík tekur
hið stóra kútterastökk 1897 áttu þess-
ar byggðir, Garðahverfi, Hafnar-
fjörður og Vatnsleysuströnd ekkert
svar. Hafnarfjörður féll í lægð.
Árabátaútgerð var alla 19du öld-
ina aðal útgerð landsmanna og fram
til 1906 var árabátaafli landsmanna
tvöfalt meiri en þilskipanna, enda
voru árabátar í landinu 2 þús. allt til
1905 að vélbátar tóku að leysa þá
útgerð af hólmi.
Það sýnist því svo, að Hafnarfjörð-
ur með hina miklu árabátastaði sitt-
hvoru megin við sig, hefði átt að
halda sínu gagnvart Reykjavík sem
fiskhöfn. En það bar margt til að svo
varð ekki þegar kútteraöld hófst í
Reykjavík 1897.
Þórarinn Böðvarsson hafði látizt
1895 og Þorsteinn Egilsson farinn á
tíunda áratugnum að draga í land í
sínum rekstri og í sama mund voru
báðar aðalverzlanirnar, Knudtzons-
verzlun og Linnetsverzlun að hætta
laust fyrir aldamótin. Það var enginn
til að taka við þeirra viðskiptum,
hvorki fiskkaupum né verzlun við
bændur austan fjalls, sem höfðu átt
mikil viðskipti við þessar verzlanir.
Það var enginn öflugur fiskkaupandi
eftir í Hafnarfirði, þegar leið á ára-
tuginn.
Útflutningur á saltfiski, sem var
aðalútflutningsvaran orðin á þessum
tíma uppúr 1870, var í Hafnarfirði
18801170 tonn, en hafði hrapað niður
í 71 tonn 1896.
Gangurinn virðist þá hafa verið
orðinn sá, að Voga- og Strandamenn
hafa sótt verzlun til Keflavíkur og
selt þar sinn fisk, en Álftnesingar í
Reykjavík.
Arið 1897 áttu Hafnfirðingar
aðeins þrjú lítil þilskip 18-37 tonna
kútterinn Himalya 40 tonn (sagður
svo í skipaskrá, en í Hafnarfjarðar-
sögu 55 tonn. Það hefur verið rétta
mælingin. Hin hefur verið sú enska).
Það er í þessari lægð í Firðinum,
sem Hafnfirðingar fá yfir sig á sam-
keppnisstaðnum mikinn fjölda stærri
fiskiskipa en áður höfðu verið í fiski-
sókn okkar íslendinga, 60-100 tonna
kúttera, segltogara, sem Englend-
ingar voru að leggja og taka upp
veiðar á gufutogurum.
Geir Zoéga kom 1897 úr sinni kútt-
erareisu til kútterakaupa í Englandi.
Hann kom með 5 kúttera og það hóf-
ust umsvifalaust þvílík kútterakaup
að 1901 voru þeir orðnir 100 í landinu,
þar af um 30 í Reykjavík.
Skemmst er af því að segja, að
mesta fiskútflutningshöfn landsins