Sjómannadagsblaðið - 01.06.1992, Page 98

96
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
Þegar aflasældin aftur á móti var
miðuð við lifraraflann, þá leituðu
menn frekar eftir því að veiða stór-
þorsk eða ufsa. Það skip, sem var
með mesta lifur, var sagt aflahæsta
skipið.
Gamlir Hafnfirðingar hafa máski
gaman að þessari töflu, sem hér fylg-
ir og rifja upp það saltfisklíf, sem
Hafnfirðingar áttu þetta árið, þessir
miklu metkarlar við að landa saltfiski
úr togurum. Fyrst er þá að rifja upp,
það sem Tryggvi Ofeigsson segir um
löndunarkarlana í Hafnarfirði:
„Það var gaman að koma til Hafn-
arfjarðar með mikinn fisk. Þeir voru
ekki að tvínóna við hlutina, löndun-
arkarlarnir þar, stukku á hvalbakinn
tugir uppskipunarmanna, um leið og
bógur skipsins kom að bryggjunni,
búnir að opna lúgur og komnir niður
í lest, áður en afturendi skipsins var
kominn að og búið að festa skipið.
Það mátti sjá góð handtök við losun-
ina, ekki síður en um borð í þessa
daga. Sami andi ríkti við vinnuna,
allir kepptust við og hver hvatti ann-
an. Vinnuhraðinn var mikill og það
hefði verið gaman að geta tekið kvik-
mynd af vinnubrögðunum, þegar
þeir voru í sem mestum ham, lönd-
unarkarlarnir í Hafnarfirði. Það
stóðu engir Hafnfirðingum á sporði
við losun á þessum árum.
Mér eru minnisstæðir sumir þess-
ara víkinga, eins og Jón Einarsson
verkstjóri. Hann sýndist ekki hár í
loftinu, af því að hann var svo geysi-
þrekinn. Hann hafði tveggja manna
afl. Honum fylgdu fast eftir menn
eins og Gísli Sigurgeirsson og Torfi
Gíslason, annálaðir dugnaðarmenn
báðir. Það er ekki vel sögð saga
Hafnarfjarðar, sé ekki getið lönd-
unarmannanna þar. Þeir ættu sann-
arlega skilinn góðan kafla í þeirri
sögu. Sem dæmi um afköstin má
nefna, að væri komið inn að morgni,
voru þeir búnir að losa fullt skip af
saltfiski, oft um 200 tonn, að kvöldi,
hátt á annað hundrað lifrartunnur og
láta um borð 80-90 tonn af salti og
50-60 tonn af kolum. Allt klárt að
kveldi til útferðar á ný. Meðalafköst
þóttu það í Hafnarfirði, að losa 150
tonn af saltfiski og 140-150 föt lifrar
og taka um borð salt og kol á 6
klukkutímum. Af sex saltfisktúrum
þessa vertíð fór ég fjóra túra út sam-
dægurs, en tvo túrana var farið laust
eftir miðnætti.“
Þorbjörn Eyjólfsson, verkstjóri
hjá Einari Þorgilssyni kann álíka
sögu að segja, um afköst hafnfirsku
löndunarkarlanna. Þorbjörn segir,
að það hafi eitt sinn verið landað úr
Garðari 140 tonnum á 4'A tíma og
hann um leið kolaður og saltaður. Þá
var Þorbjörn með 108 manns í vinn-
unni við skipið en 45 stúlkur við að
stafla upp fiskinum í fiskverkunar-
húsinu.
verkafólki, og hörð verkalýðsbarátta
að verða landlæg. Hellyersbræður
höfðu reynslu af sjómannaverkfalli
(1929), og töldu sig eiga von á land-
mannaverkfalli.
Hellyersbræður voru ekki hrifnir
af verkföllum.
Það er alrangt, sem heyrst hefur að
Hellyersbræður hafi hætt vegna
verðfalls eða taprekstrar. Þeir geta
varla hafa séð fyrir verðfallið haustið
1930. Það var gott fiskverð 1929.
Hækkun krónunnar 21. okt. 1925
hefur heldur ekki bitnað á þeirri út-
gerð með sama hætti og íslendingun-
Saltfiskúthald Hafnarfjarðartogara 1925
Ceresio 4783 skpd. 1528 lifrarf. 275 úthaldsd.
Dane 3381 - 969 - 176 -
Earl Haig 4027 - 1332 - 235 -
Earl Kitchener og
General Birdwood 4124 - 1199 - 179 -
Imperialist 5985 - 1936 - 261 -
James Long 3364 - 958 - 162 -
Kings Grey og Lord Fisher . 3084 - 1185 - 173 -
Menja 4365 - 1309 - 225 -
Rán 2720 - 626 - 143 -
Suprise 5335 - 1664 - 250 -
Ver 5777 - 1718 - 216 -
Víðir 1952 - 541 - 139 -
Walpole 4037 - 1404 - 221 -
Ýmir 2625 - 663 - 155 -
Geir 4206 - 1262 - 262 -
Alls 59765 skpd. 18294 lifrarf. 3012 úthaldsd.
Upp úr sjó er þessi afli: 35.738 tonn.
Hellyersbræður hætta rekstri hér-
lendis haustið 1929. Orsök þess að
Hellyersbræður hættu var margskon-
ar. Algengt er að telja aðalorsökina
árekstur við bæjarstjórn Hafnar-
fjarðar útaf skattamálum og skulda-
málum, bærinn skuldaði útgerðinni.
„Þeir ætla að skattleggja okkur
burtu“, sögðu Hellyersbræður, en
orsakirnar voru fleiri en skattamál.
Togararnir voru orðnir svo margir
í Hafnarfirði, að það var orðið erfitt
að manna þá vönum mönnum, og
einnig skortur á vönu fiskvinnslu- og
um, en Kreppan hafði komið árinu
fyrr við þjóðir almennt, en okkur ís-
lendinga. Hellyersbræður gerðu sér
máski betur ljóst en við íslendingar
hvers vænta mátti í saltfisksmarkaðs-
löndunum. Þetta er þó aðeins tilgáta,
og hitt stendur óhaggað að þeim leizt
ekkert orðið á aðstöðuna í Hafnar-
firði.
Brottför Hellyersbræðra haustið
1929, kom Hafnfirðingum á óvart,
því að ekki var nema rúmt hálfnaður
sá tími, sem þeir höfðu leyfi til að
reka hérlendis (10 ár).