Gripla - 01.01.1982, Blaðsíða 77

UM ÞORMÓÐ SKÁLD OG UNNUSTURNAR TVÆR 73
og hlotið viðurnefni sitt fyrir. En hvernig er þessum ‘staðreyndum’
háttað?
Melabók: Nesja-Knjúkr . . . átti Eyju Ingjaldsdóttur . . . Þeira synir
váru Einarr ok Eyjúlfr, faðir Þorgeirs Kotlusonar. Stjúpdóttir Eyjúlfs
var Þorbjprg Glúmsdóttir, er kglluð var kolbrún, er Þormóðr orti um
Kolbrúnarskáld.
Sturlubók: Knjúkr átti Eyju, dóttur Ingjalds . . . þeira son var Eyjólfr
faðir Þorgríms Kptlusonar. Glúmr átti fyrr Kotlu, ok var þeira dóttir
ÞorbjQrg kolbrún, er Þormóðr orti um.
Hauksbók: Knjúkr . . . átti Eyju, dóttur Ingjalds . . . þeira bprn
Einarr . . . ok Eyjólfr, er var stjúpfaðir Þorbjargar kolbrúnar Glúms-
dóttur, er Þormóðr orti um, — Þorgrímr var ok Eyjólfsson . . .5
Þó að orðalag sé með sínum hætti í hverri þessara þriggja greina, er
eðlilegt að gera ráð fyrir að allar séu runnar frá sameiginlegri heimild,
eldri Landnámabók. Hitt er óvissara hversu gömul sú Landnáma hefði
verið, og hvort hún hefði hlotið að vera eldri en Fóstbræðra saga. Um
gerðir Landnámabókar er best að hafa sem fæst orð hér. Það mál var
allt miklu einfaldara fyrir nokkrum árum en það er nú orðið. Jónas
Kristjánsson hefur talið líklegt að sagan sé ekki skrifuð fyrr en á síðasta
þriðjungi 13du aldar, einkum vegna þess að hún beri merki um áhrif
af skrúðstíl, sem virðist koma til sögunnar um þetta leyti. Hann bætir
við að Sturla Þórðarson (d. 1284) nefni söguna ekki og hafi ekki notað
hana í Landnámugerð sinni.6
Ekki er víst að Sturla hafi getið allra þeirra íslendingasagna sem
hann vissi um eða nýtt sér þær sem hann hafði lesið. Ummæli Land-
námabókagerðanna þriggja um Þorbjörgu kolbrún og kveðskap Þor-
móðar benda til sögu eða sagnar og ef það er ekki sú Fóstbræðra saga
sem varðveist hefur í ýmsum gerðum, þá mætti ætla að til hefði verið
saga um þetta efni á undan þeirri sögu.
Bendi ummæli Landnámu um Þorbjörgu og Þormóð ekki til ástar-
sögu þeirra í Fóstbræðra sögu, þá yrði þó a. m. k. að gera ráð fyrir
sögn um það hvernig Þormóður hefði hlotið viðurnefni sitt. Sjálft
viðurnefni Þormóðar virðist óvefengjanlegt. Elsta heimild um það mun
vera Ólafs saga Snorra hin sérstaka, sem ætlað er að sé eldri en Ólafs
saga helga í Heimskringlu. En Þormóður er nefndur í fornsögu sem
talin er mun eldri en Ólafs saga helga Snorra. Það er svo kölluð Elsta
5 Landnámabók, ÍF I, bls. 170-171.
6 Um Fóstbrœðrasögu, 1972, bls. 307.