Eimreiðin - 01.04.1925, Page 62

158
VÉLQENGI OQ VITGENGI
EIMREI£>11'* 1
fulls það djúp, sem áður var staðfest milli náttúruvísinda °S
trúarbragða. Vafalaust átti heimsófriðurinn mikinn þátt í ÞesS,
ari andlegu byltingu. Með honum misti fjöldi manna truna
vélamenningu nútímans, enda var hann í rauninni ekkert ann
að en gjaldþrotayfirlýsing þeirrar menningar. Um leið opnu
ust augu manna betur en áður fyrir því, að hegðun ver
verður að stjórnast af andlegum og siðferðilegum hvötum
þess. að hún geti borið heilnæma ávexti. TilgangshySSÍ1111^1
óx fylgi. En þessari nýju hreifingu var ekki stjórnað af 1
fræðingum, eins og við hefði mátt búast, og því síður ver
henni stjórnað af sálarfræðingum. Tveir frægustu sálarfræ
ingar Vesturheims hafa nýlega lýst því óbeinlínis yfir, að sa
arfræðingarnir hafi glatað sálunni. Dewey prófessor við Colu^
bía-háskólann gefur það ótvírætt í skyn, að sálin sem sérsto >
andleg heild, sé ekki lengur viðurkend í sálarfræði nútímans.
Og McDougall prófessor við Harvard-háskóla kemst þanmS
að orði: Eldri sálarfræðingar viðurkendu tilvist sálarinnar, °S
starf þeirra var mest fólgið í því að greina í sundur marð^
víslegar athafnir hennar og skipa þeim í samband
hina ýmsu hluta líkamans.............Þessi skoðun er nú ueSirJ
og léttvæg fundin, enda þótt vér verðum að játa, að ekki s
unt að komast hjá að gera ráð fyrir einhverskonar sál e
huga með ákveðnum grundvallareiginleikum.2) ,
En hvert eigum vér þá að snúa oss til þess að fi-36
um það, hvað vísindin geta um sálina sagt? Til sálarfraeð11^
anna þýðir lítið að fara. Þeir hafa flestir glatað sálunn^_^
kviksyndi vélrænna skýringatilrauna. Þeir hafa einskorðað s'
of við heila, taugar og skilningarvit mannslíkamans
til
um
mist hæfileikann til að skynja mannsálina sjálfa.
Þótt ótrúlegt kunni að virðast reynist betur að Iel^a
eðlisfræðinganna til þess að sjá, að hve miklu leyti vism ^
eru að draga sálina og hið andlega eðli mannsins frarn
dagsljósið. Einhver ágætasti eðlisfræðingur vorra tíma, rv°
A. Millikan, sá sem síðastur manna fékk eðlisfræðisverð aa ^
Nobels, hefur lýst því yfir, að öll heill og hamingja man11
l3^*
1) Sjá John Dewey: Human Nature and Conduct (1922), bls. 94, ^
2) Sjá William McDougall: Outline of Psychology (1924), bls. I2,