Eimreiðin - 01.04.1925, Blaðsíða 76

172
FERÐ UM MIÐSVÍÞjÓÐ
EIMREIB|N
hlíðum liggja stór ljósmáluð heilsuhæli í rjóðrum. Hvíti dauð1
er vöggugjöf veikbygðra unglinga hér, eins og á íslandi.
Niðri í dölum eru smáþorp kringum kirkjuna og sögunai",
mylluna. Hér norður frá eru kirkjurnar víðast turnlausar. 1
staðinn er bygður laus klukknastöpull við dyrnar, eða skafld
þar frá.
I jámtlandi sný ég aftur við suður á bóginn, inn í Hárje'
dalen. Þar er hálent mjög og kalt, aðeins 2 mánuðir ársiu5
frostlausir. Stórir mýraflákar taka við af skógunum, og þó a^
komið væri fram í júní lágu mýrarnar eins og gráir kalblett,r
í sígrænum skógunum. Leggur svo mikinn kulda frá þeim, ae
birkið þar nærri var ekki farið að grænka, þótt það v#r|
sprungið út skamt frá. Hafa Svíar tekið eftir því, að lofth^1
eykst sumstaðar um 1—2 stig, þegar mýrarnar eru þurkaðaf
upp, og allir vita, að skógurinn breytir mjög loftslagi og ser'
staklega úrkomu. Hvergi annarsstaðar sá ég kulda draga ur
skógunum, sem vex óþrjótandi og sjálfsáinn langt norður fVr|r
heimskautsbaug. Er meðalhiti ársins þó sumstaðar þar undir
frostmarki (á Suðurlandsundirlendinu 2—4° hiti), en sumar'
hitinn 12—14 stig, eins og víða á íslandi.
Á þessum slóðum og hér fyrir norðan hafast Lappar v$
með hreindýrahjarðir sínar. Láta þeir hreindýrin rása sem þal1
vilja, og fara þeir mjög langt norður með tjöld sín og búsl°
á sumrin, en leita suður á bóginn, þegar vetra tekur. En Sv*
ar eru ötulir að brjóta ný lönd til ræktunar og færast alt‘1
lengra og lengra norður eftir. Flæmast Lappar því burtu
neyðast til að taka sér bólfestu. Þetta er gamla sagan,
að
landið verður of þéttbýlt fyrir hirðingja, og rányrkjan verður
að víkja fyrir ræktuninni. Á íslandi eru síðustu leifarnar, se
búskapurinn, alveg horfnar og eru að hverfa á meginlandin11,
Á Norðurlöndum eru Lappar síðustu menjar þess mef^1
lega tímabils í þróunarsögu mannkynsins, er alt land var op,L
eins og á dögum Abrahams, og menn lifðu í nánara sa111
bandi við náttúruna og guði sína en nú.
Eru Lappar galdramenn miklir enn í dag, og sá ég V1^!
áhöld notuð til særinga. Það magnaðasta af þeim var l1^,
bumba með ýmsum myndum, dregnum með mannsblóði, saS1
eigandinn. Var hún notuð til að knýja anda iil sín, en ein