Eimreiðin - 01.04.1925, Blaðsíða 63

Eihreiðin VÉLQENGI OQ VITGENGI 159
kynsins velti á því, hvort það lærir að trúa á veruleik sið-
lerðilegra og andlegra verðmæta. í grein, sem hann reit árið
1921, í tímaritið Science, um mikilvægi radiums, kemst hann
svo að orði: Heimstyrjöldin mikla kom af því, að vér glötuð-
uni trúnni á siðferðileg og andleg verðmæti. Og ef vér get-
uni ekki fundið einhver ráð til að öðlast þá trú að nýju og
efla hana, þá hafa vísindin ekkert gildi. Á hinn bóginn meg-
um vér ekki gleyma því, að enda þótt vér öðluðumst þessa
lrú, er lítil von um framför nema unnið sé í anda þeirra
Galileos, Newtons, Faradays — og annara brautryðjenda í heimi
Vlsindanna. — Þessi sami maður hefur þá og gert allmikið
að því að rökstyðja þá kenningu, að sálin sé til í raun og
Veru. En það hafa þó aðrir eðlisfræðingar gert enn betur.
^eir hafa rekist á ný lögmál sem brutu í bág við þekt eðlis-
1°9, ný sálræn öfl, sem ekki var unt að flokka inn í vél-
Sengiskerfi það, sem fyrir var. Og þannig hefur vélgengisvígið
In'unið smátt og smátt, svo að jafnvel sálarfræðingarnir eru
nú sumir hverjir farnir að halda í fullri alvöru, að vér höfum
sál eftir alt saman.
Haustið 1914 fluttu sjö brezkir vísindamenn sinn fyrirlest-
Urinn hver í Lundúnum um afstöðu vísinda til trúarbragða.
^eim kom öllum saman um, að vísindi og trú stefndu að
Sama marki og væru hvort öðru skyld, milli þeirra ætti eng-
'nn árekstur að eiga sér stað, enda gætu hvortveggja jafnan
ah samleið. Af þessum sjö vísindamönnum, sem telja má ein-
hverja hina ágætustu, sem Bretar eiga, voru fjórir eðlisfræð-
In9ar, einn jarðfræðingur, einn líffræðingur og einn lífeðlis-
Irmðingur. Fyrirlestrar þessir vöktu geysimikla athygli. Þeir
v°ru gefnir út í desember sama ár og þeir voru fluttir, og
seldist fyrsta útgáfan upp á 7 mánuðum. Síðan hafa þeir
^omið út hvað eftir annað og verið þýddir á fjölda tungumála.
^llum ræðumönnum kom saman um, að trúin á efnið væri
e^ki Iengur einhlít, vísindin væru búin að sýna fram á, að alt
efni væri uppleysanlegt í rafeindir og rafeindirnar í raforku
e^a einhverja aðra orku, eða ljósvaka, gæti með öðrum orð-
Ufn orðið óefniskent, og allir viðurkendu þeir andlegan veru-
leik að baki hinnar sýnilegu tilveru. Hlutverk trúarbragðanna