Eimreiðin - 01.05.1963, Page 55

EIMREIÐIN
143
ast gegn einhverri pólitík án þess
að snerta þá, sem framkvæma hana.
Brandes gagnrýnir trú Krapot-
kíns á mannlega dyggð og mögu-
leika á að nota hugmyndina urn
hana sem frumforsendu. Þá er
betra að byggja á egóismanum! —
segir Brandes. F.kki verður hjá því
itoniizt — segir Brandes —, að að-
hyllast einstaklingshyggju í ein-
hverri mynd (30. 3. 03). Sannleiki
etnstaklingshyggjunnar sé afstæð-
Ur> en án hans hneigist allt til
einhæfni (uniformité).
iBrandesi finnst sem sagt höfuð-
hugmyndir Krapotkíns næsta óljós-
ar og loðmullulegar, þegar til
Þeirra á að taka. Þegar 1888 hafði
ihandes hælt Krapotkín fyrir að
itafa hent fyrir borð hinum þröngu
Sanasærishugmyndum hinna fyrri
uihílista (sem létu sér nægja að
hrepa zarinn). Brandes vildi ekki
viðurkenna, að einstakar hetjur
sköpuðu söguna, heldur þjóðin, al-
l5ýðan, sem stendur að baki hinum
'nikilvaegustu þjóðlífsbreytingum.
hrandes var ákaflega gagnrýninn
a keisaraveldið í Rússlandi og
hafði samuð með byltingaröflun-
Urn- >,Það er talað um villidýr. En
ekkert villidýr gæti gert hundrað-
asta hlutann af því, sem þau
skrímsli fremja, er þjóna ríkis-
stjórninni í Rússlandi“ (Brandes
Ul Krapotkíns, 17. 1. 06).
hh'andes hafði áður (í bókinni
"Indtryk fra Rusland", 1888) skýrt
frá einu dæmi um villimennsku
keisaraveldisins: Örlög N. G. Tsér-
nlséfskís. Keisaravaldið murkaði
Ur honum lífið í fangelsum og út-
legð. Brandes segir frá því, að
hann hafi spurt marga á ferð sinni
um Rússland, hvort þessi eða hinn
væri ekki merkur maður, vel gáf-
aður, atliyglisverður o. s. frv. Oft-
ast hefði hann fengið neikvætt svar.
Við spurningunni: Hver erþámesti
gáfumaður ykkar? fékkst frá hinu
margvíslegasta fólki svarið: „Tsér-
niséfskí var það“.
Brandes kynnti sér verk hinna
rniklu 19. aldar höfunda í Rúss-
landi, Bélinskís, Herzens, Tsérnis-
éfskís og fleiri, og fvlgdist með
hugmyndum rússneskra byltingar-
manna.
Brandes bendir á í bréfi til Kra-
potkíns 4. nóv. 1902, að Rússland
þjáist ekki undir hæl erlendra kúg-
ara. Rússar séu sjálfir sínir eigin
böðlar. „Ég veit, að einn góðan
veðurdag munu þeir leysa sjálfa
sig og aðra — en það er framtíðar-
draumur." Brandes áleit, að enn
myndi þurfa að bíða byltingarinn-
ar. Þann 20. nóv. 1904 skrifar hann
Krapotkín: „Ef til er hlutur,
sem ég trúi varla að verði, þá er
það að bylling brjótist út í Rúss-
landi; en við sjáum til.“ Hann ef-
ast einnig um, að byltingin nái
að festa sig í sessi: Að henni lok-
inni verða hinir frjálshuga bylting-
arrnenn að afturhaldsmönnum.
En byltingin var skemur undan
en ætla mátti. Þann 9. janúar
(,,Blóðsunnudaginn“) lét keisarinn
skjóta niður friðsama kröfugöngu
verkamanna, sem komu með bæn-
arskrá að Vetrarhöllinni. Allsherj-
arverkfall skall á. A nokkrum dög-
um fór bvltingin um allt Rússland.