Eimreiðin - 01.05.1963, Blaðsíða 102

190
EIMREIÐIN
af því að hún gengur ekki eins fárán-
lega í berhögg við skilning og mennt-
un alþýðu nútímans. Samt er því
þannig varið, að sumt í trúarbrögð-
unum verður skiljanlegra í ljósi guð-
spekinnar, allt mannlífið verður skilj-
anlegra, náttúrlegra og bjartara í aug-
um þeirra, sem geta trúað endurholdg-
unarkenningunni og ,,karma“ lögmáli
orsaka og afleiðinga út yfir gröf og
dauða. Hér fá þeir nýtt ljós til að
lesa við sín eigin trúarbrögð og ann-
arra. í því Ijósi skýrist allt liið bezta
í öllum trúarbrögðum þannig að leit-
andi sál getur komizt að rökfastri nið-
urstöðu.
Merkasti rithöfundur í þessari fræði-
grein hér á landi er nú óefað Gretar
Fells orðinn. Er {>að vel til fundið,
handhægt og þægilegt að fá nú í einu
lagi öll rit hins fróðasta manns í þessu
efni, fyrrv. forseta Guðspekifélags Is-
lands, sent fórnað liefur þessunt fræð-
um og félaginu öllum frístundum sín-
urn að ég hygg í fjörutíu ár eða rúm-
lega það, og það sem fágætara er, hann
liefur lifað kenningar sínar og guð-
spekinnar. Hvað sem hann segir sjálf-
ur um það, er auðséð á framkomu
hans, stíl í öllu líferni hans, riti og
ræðu, að liann hefur lagt á brattan
veg, sem liggur til landa meistaranna,
hinna fullkomnu. Sterktrúaður, hik-
laus og einbeittur og þó auðmjúkur,
glaður og brosandi gengur hann veg-
inn. Mér var einu sinni boðin góð
samfylgd, ef ég vildi ganga þenna veg.
En minni „ungu sál“ óaði við, þóttist
eygja meinlæti á veginum, kvaðst vera
vanbúin að klífa fjöll og leit niður á
fætur sína. Hún var berfætt. — En
Gretar brosir, lætur eins og hann sé
aðeins á gangi hérna í Ingólfsstræti,
að fara heim til sín, lítur hnarreistur
í kringum sig, skilur ástandið og bros-
ir. Og liann réttir okkur bækurnar
sínar brosandi.
Það er gott að lesa þessar bækur.
Málið er slétt og mjúkt, hrein nútíðar
íslenzka. Lesandinn finnur að það er
gott og látlaust og gleymir því um
leið og hann les. En það eru hugmynd-
irnar, sem hrífa undir eins, því þær
fjalla um málefni, sem varða hann
sjálfan og hann liefur oft hugsað um,
en aldrei skilið til fulls. Eins og flestir
hér á landi hefur lesandinn heyrt guð-
speki nefnda, en veit þó ekki hvað
það þýðir fyrr en nú. En við þenna
lestur opnast augu hans og gamlar,
erfiðar gátur verða allt í einu auðráðn-
ar. Hann fagnar og finnur að það er
mannvinur, sem hefur skrifað þessar
bækur, hugur heitur af drengskap og
góðvilja stendur hér á bak við. Les-
andinn baðar sig í því ljósi, sem höf-
undur nefnir því fagra nafni, hugljóm-
un.
Sennilegt er að prestar hafi kynnt
sér kenningar guðspekinnar. En hafi
þeir lítið sem ekki gert það, ættu þeir
að reyna að eignast þessar bækur Gret-
ars Fells, það er nauðsynlegt fyrir þa
sérstaklega. Annars er það svo, að allar
þessar nýju stefnur, „ismar“, sem bar-
ust hingað til lands um og eftir alda-
mótin síðustu, hafa liaft mjög miki*
áhrif til bóta. Jafnaðarstefnan hefuf
barið allt íhald úr íhaldsflokknum, svo
að nú getur hann, undir brevttu
nafni, unnið með Alþýðuflokknum
eins og beztu jafnaðarmenn. Sam-
vinnuhreyfingin á nú orðið mikinn
þátt í velmegun landsmanna. Og nýja
guðfræðin og nýja andatrúin og guð-
spekin hafa haft ofboðlítil áhrif a
gömlu kirkjuna, þannig að prédikann
prestanna eru talsvert breyttar til bota
frá því sem var um aldamótin og ein-
stöku orðum í trúarjátningum heim
eitthvað verið hnikað.
Allir rithöfundar og skáld þurfa að
eiga þessar bækur. Þær gefa blásanth
byr undir vængi. Þær kenna frjálslynu'